SBS 8.SINIF TÜRKÇE CÜMLEDE ANLAM

Cümleler Arası Anlam İlişkileri

1. Aynı ve Yakın Anlamlı Cümleler

Her cümlede ele alınan konuyla ilgili verilmek is- tenen bir mesaj, bir ana düşünce vardır. Bu ana düşünce değişik şekillerde verilebilir. Bu nedenle anlatılmak istenen düşünce bakımından aynı ya da yakın anlamlı cümleler olabilir.

Örnek:

1.Başarılı olmak isteyen kişiler yılmadan mü- cadele etmelidir.
2. Azimle çalışanlar eninde sonunda hedefleri- ne ulaşırlar.

Bu iki cümlede de anlatılmak istenen düşünceler birbirine çok yakındır. Bu tür cümlelere yakın anlamlı cümleler denir. Aynı ana düşünceye sahip cümlelere de anlamca aynı cümleler denir.

ÖRNEK SORU

1.Sadece kendine hayrı dokunanın, kimseye hayrı yoktur.
2.Kartalın beğenmediğini kargalar paylaşır.
3.Kendini beğenmek, insanın yaradılışında vardır.
4.Yalnız kendini düşünen adam, yumurtasını pişirmek için komşusunun evini yakar.
Yukarıdaki sözlerden hangileri birbiriyle yakın anlamlıdır?
A) 1–2 B) 2–3 C) 3–4 D) 1–4
2006 OKS

ÇÖZÜM
Cümleler dikkatli bir şekilde yorumlandığında 1 ve 4. cümlelerin birbiriyle yakın anlamlı olduğu görülecektir.
Yanıt D

2. Anlamca Çelişen Cümleler

Anlam bakımından birbirine ters yargılar içeren cümlelerdir.

Örnek:

– Teknoloji doğanın dengesini bozmaktadır.
– Bilim ve teknik hayatımızı her an biraz daha kolaylaştırıyor.
Yukarıdaki iki cümle anlam bakımından birbiriyle çelişmektedir. Çünkü biri teknolojiyi faydalı, diğeri zararlı görmektedir.

ÖRNEK SORU
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “neden–sonuç” anlamı yoktur?

A) Susuzluktan dudakları çatlamış.
B) Yalnızlıktan hiç hoşlanmam.
C) Gürültüden rahat uyuyamadım.
D) Dumandan gözlerim yaşardı.

ÇÖZÜM
“–den” eki A, C ve D seçeneklerinde sebep anlamı katmıştır. Fakat B seçeneğinde ayrılma anlamı katmıştır.
Yanıt B

ÖRNEK SORU

Yukarıdaki cümlelerin hangileri anlamca çelişmektedir?

A) Ayşegül ve Sena B) Murat ve Fırat
C) Murat ve Sena D) Ayşegül ve Fırat

ÇÖZÜM
Ayşegül'ün cümlesinde yazarlığın doğuştan ge- tirilen bir yetenek olduğu iddia edilirken Sena'nın cümlesinde yazarlığın çok çalışarak, yani sonradan edinilebileceği vurgulanmıştır. Bu nedenle bu iki cümle birbiriyle çelişmektedir.
Yanıt A

ÖRNEK SORU
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “karşılaştırma” anlamı vardır?
A) Bu eserimi yazmak için çok uğraştım.
B) Eserimdeki kahramanları halkın arasından seçtim.
C) Bu eserimde “aşk” konusu daha belirgindir.
D) Eserimi özgün bir şekilde oluşturmaya çalıştım

ÇÖZÜM
A, B ve D seçeneklerinde karşılaştırma anlamı yoktur. C seçeneğinde bu eseri ile diğer eserlerini, aşk konusunu işleme açısından karşılaştırmıştır.
Yanıt C