Divân Edebiyatında Kafiye ve Redif

Divân Edebiyatında Kafiye ve Redif

Kafiye: Başın arka tarafı, en

se demektir. Edebiyatımızda ise; en az iki mısranın sonunda tekrarlanan, yazılışları aynı anlam ve görevleri farklı ses benzerlikleridir.

Redif: Arkadan gelen anlamındadır.

Revi: Bir beyitin son harfine denilmektedir.

  • Mürde cismim iltifâtından bulur her dem hayât

Ölürem ger kılmasan her dem b

ana bir iltifât

  • Revi: t

Asıl Kafiye Revisi: Bir beyitte kafiyeyi teşkil eden kelimelerin son harfidir.

  • Gittin ammâ ki kodun hasret ile cânı bile

İstemem sensiz olan sohbet-i yârânı bile

  • Revi: h (Sondaki e harfi güzel h harfi ile yazıldığı için)

  • Asıl kafiye revisi: n

Divan Edebiyatında Revi Türleri:

  1. Reviyy-i Mukayyed: Kafiye harfinin tek bir sessiz harften oluşmasıdır.

bahar
ezhâr

  1. Reviyy-i Mutlak: Kafiye

     harfinin tek bir ünlüden oluşmasıdır.

hayâle
kemâle

  1. İltizam (Lüzum mâlâ yelzem): Revinin birden fazla olmasıdır.

haseb
neseb

  • Zerre-i nûrından iken muktebes()

Mihr ü mehe etmek işâret abes()

Böyle bir kullanımda eski alfabeye göre iki farklı ‘s’ kullanıldığı için kafiye kabul edilemez.

Divan Edebiyatında Kafiye Çeşitleri:

  1. Mücerred Kafiye: Tek ses benzerliği olan kafiyedir.

____ser

____seher

  1. Mürekkep Kafiye: Birden fazla ses benzerliği olan kafiyelerdir. Üçe ayrılır.

Müreddef kafiye, müesses kafiye, mukayyed kafiye

  1. Müreddef Kafiye: Revi harfinden önce hurûf-u imlâdan ( ﺍ ﻮ ﻯ ) bir harf gelirse böyle kafiyelere müreddef(ridfli) kafiye denir.

  • Dost bî-pervâ felek bî-rahm devrân bî-sükûn

Derd çoh dem yoh düşman kavî tâli’ zebûn

  • Revi: n
  • Asıl kafiye revisi: n
  • Hurûf-ı imlâ: û
  • Kafiye çeşidi: müreddef

  1. Müesses Kafiye: Revi ile ridf arasına başka bir harfin girmesiyle (bu harfe dâhil ismi verilmektedir) meydana gelen kafiye çeşididir.
  • Geldimse n’ola ben şuarâ bezmine âhir

Âdet budur âhir gelir bezme ekâbir

  • Revi: r
  • Asıl kafiye revisi: r
  • Ridf veya te’sis: â

  • Dâhil: h ve b
  • Kafiye çeşidi: müesses
  1. Mukayyed Kafiye: Asıl kafiye harfi olan revinin evvelinde ridflerden başka sessiz bir harf benzeşiyorsa o harfe ‘kayd’ böyle kafiyelere de mukayyed kafiye denir.
  • Rûyını meydir meyi rûyun dil-ârâ gösteren

Gülşeni güldür gülü gülşen mutarrâ gösteren

  • Revi: n
  • Asıl kafiye revisi: â
  • Kayd: r
  • Kafiye çeşidi: mukayy

    ed

 

Aslî Kafiye: Asıl kafiye her zaman mısranın sonunda olmasına denir.

Zu Kafiyeteyn: İki kafiye demektir. Mısranın başında veya ortasında da kafiye olabilir.

Redif: Asıl kafiye revisinden sonra gelir. Sırasıyla redif harflerine ‘ vasl, hurûç, mezîd, naire’ isimleri verilir.

  • Şaşmada hûş yârlar mestînize

Kendiniz düşmensiniz hestînize

  • Revi: e (güzel h)

  • Asıl kafiye revisi: t

  • Kayd: s

  • Kafiye çeşidi: mukayyed

  • Vasl: î Huruç: n Mezîd: z Naire: e (güzel he)

 

Kafiyeler Çeşitleri:

Düz Kafiye:

 

Uyan yârim sesler geldi derinden   —-  a  derinden

Karanlık oynadı koptu yerinden     —-  a yerinden

İlk ışık kapının eşiklerinden       —–  a

Şimdi bir gölgeyi kovmak üzredir   —— üzredir

Necip Fazıl KISAKÜREK

Çapraz Kafiye:

 

 

Mona Roza siyah güller ak güller   —  a –güller

Geyve’nin gülleri ve beyaz yatak   — b — yatak

Kanadı kırık kuş merhamet ister   — a — ister

Ah senin yüzünden kana batacak — b — batacak

Mona Roza siyah güller ak güller  — a — güller
Sarma Kafiye:

 

Şafakta çöktü sapsarı karanlık  — a — karanlık

Gün bana verimli ten gibi ölgün  — b — ölgün

Muzdarip münzevi geçen günün — b — günün

Ardından ağarır muhayyel ışık — a —   ışık

Rıfat KÜTÜK

Tek ses benzerliğine(içtim-uçtum) yarım kafiye, iki ses benzerliğine(asker-değer) tam kafiye, ikiden fazla ses benzerliğine(Anadolu-yolu) zengin kafiye denir. Birinci mısradaki kelimenin ikinci mısrada başka bir kelimede aynen yer almasına (kara– Ankara) tunç kafiye ve yazılışı aynı anlamları farklı iki kelime(asma ‘meyve’ – asma ‘idam’)den oluşan kafiyeye ise cinaslı kafiye denilmektedir.

Sınavlara Hazırlık Arama Robotu
YGS & LYS TEOG KPSS TUS KPDS Ehliyet Sınavı PMYO JANA

Seçim esnek olup ilgili alanları seçiniz, Örneğin ehliyet sınavı için branş olarak matematik seçmeyiniz :)