Noktalama işaretleri; yazının okunuşunu kolaylaştırmak, yazıyı anlaşılır kılmak için kullanılan işaretlerdir.
Nokta ( . )
1.Tamamlanmış cümlelerin sonuna konur.
Örnek:
– Yazarımız bu eseri gençliğinde yazmış.
2.Bazı kısaltmalarda kullanılır.
Örnek:
3.Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yıl sayılarını ayırmak için kullanılır.
Örnek:
30.08.1985 tarihinde doğmuş.
4.Sıra bildirmek için sayıların sonuna getirilir.
Örnek:
Cumhuriyetimizin 80.(inci) yılını kutladık.
5.Saat ve dakika sayılarını ayırmak için kullanılır.
Örnek:
Merve'nin kapıyı açabilmesi için aşağıdaki anahtarlardan, üzerinde sonuna nokta konan cümleler bulunanları kullanması gerekmektedir.
Buna göre, aşağıdaki anahtarlardan hangisi kapıyı açmaz?
A, B ve D seçeneklerinde nokta konmalıdır; ama C seçeneğindeki cümle ünlem anlamı taşıdığı için sonuna ünlem işareti konulur.
Yanıt C
Virgül ( , )
1.Aynı türde ve görevdeki sözcükleri ya da söz öbeklerini ayırmak için kullanılır.
Örnek:
– Pelin, Buse, Ezgi buraya gelsin.
2.Sıralı cümleleri ayırmak için kullanılır.
Örnek:
– Elindeki kâğıdı katladı, cebine koydu.
3.Uzun cümlelerde özneyi ayırmak için kullanılır.
Örnek:
–Gerçek bir yazar, okuyanı farklı dünyalara, yepyeni hayatlara götürür.
4.Cümle içinde ara sözleri ayırmada kullanılır.
Örnek:
–Buraya gelince, umarım yazın gelirsin, se- ninle çok eğleneceğiz.
5.Anlam karışıklığını önlemek için kullanılır.
Örnek:
–Genç yazara cevap verdi.
-Genç, yazara cevap verdi.
6.Resmi yazılarda ve mektuplarda hitap keli- melerinden sonra kullanılır.
Örnek:
– Sayın Cumhurbaşkanı,
– Değerli arkadaşım,
7.Kabul ve red bildiren kelimelerden sonra kullanılır.
Örnek:
–Hayır, eserlerimde böyle konuları işlemem.
8.Yer adlarını tarihlerden ayırmada kullanılır.
Örnek:
–İstanbul, 2 Ocak 2004
Ve, ile, veya gibi bağlaçlardan önce ve sonra virgül kullanılmaz.
Örnek:
Hangisi cümledeki virgül kaldırılırsa anlam değişir?
A) Geç kalınca, sizi aramaktan vazgeçti.
B) Çocuklar, koşarak gözden kayboldular.
C) Bu genç, doktorla görüşmeye gitti.
D) Bir varmış, bir yokmuş.
C seçeneğinde virgül kaldırılsa gençle doktorun aynı kişi olabileceği anlamı çıkacağı için cümlenin anlamı değişir.
Yanıt C
Noktalı Virgül ( ; )
1.Kendi içinde bağımsız; ama anlam bakımından birbirine bağlı cümleleri ayırmada kullanılır.
Örnek:
–Söz var, iş bitirir; söz var, baş yitirir.
2.Dilimizdeki “ama, fakat, çünkü, lakin” gibi bağlaçlardan önce kullanılır.
Örnek:
–Herkes kaşık yapar; ama kimse sapını orta- ya getiremez.
3.Virgülün bol kullanıldığı cümlelerde anlam karışıklığını gidermek için kullanılır.
Örnek:
Elma; armut, portakal, muzdan daha vitaminlidir.
İki Nokta ( : )
1.Örnek verilecek ve açıklama yapılacak cümlelerden sonra kullanılır.
Örnek:
–Alfabemizdeki düz geniş ünlüler şunlardır: A, E.
2.Konuşma cümlelerinde sözü söyleyen kişi- den sonra kullanılır.
Örnek:
Üç Nokta ( … )
1.Tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.
Örnek:
–Daha neler anlatmadı ki…
2.Örneklerin devam edeceğini belirtmek için kullanılır.
Örnek:
3.Kaba, argo kelimelerin ya da söylenmek is- tenmeyen kelimelerin yerine kullanılır.
Örnek:
4.Alıntılarda, alınmayan bölümlerin yerine kullanılır.
Örnek:
… Eğitimin dünyada en önemli konu olduğu bilinmektedir. …