Sınıflandırma Birimleri

Filogenetik sınıflandırmada en küçük birim TÜR dür. Tür kavramını ilk defa John Ray (1626 – 1705) ortaya koymuştur. J.Ray, bitkileri ve hayvanları tek sistemde sınıflandırmaya çalışmıştır. Tür kavramı, sistematiğin babası sayılan Carl von Linne tarafından geliştirilmiştir.

Tür

Ortak bir atadan gelen, birbiri ile çiftleşebilen, verimli döller meydana getirebilen canlılar topluluğudur. Aynı türden canlıların kromozom sayıları aynı, gen ve protein yapıları benzerdir.
Filogenetik sınıflandırmada canlılar 7 ana grupta toplanmıştır. Bu gruplar küçükten büyüğe doğru ” Tür – Cins –aile – Takım – Sınıf – fiube – Alem” şeklinde sıralanır.
Benzer özelliklere sahip türler cinsi, benzer cinsler aileyi,benzer aileler takımı, benzer takımlar sınıfı, benzer sınıflar şubeyi, benzer şubeler de alemi oluşturur. Buna göre, sınıfı aynı olan iki türün şubesi kesin aynıdır. Ancak sınıftan sonraki basamakları aynı da olabilir, farklı da olabilir.
Günümüzde bilim insanları her grubu alt gruplara ayırmışlardır. Türün alt grubunu varyete ve ırk olarak adlandırmışlardır. Örneğin farklı ırkları olan insan bir türdür.

Türden aleme doğru gidildikçe,

• Birey sayısı artar.
• Canlı çeşitliliği artar.
• Genetik benzerlik azalır.
• Protein benzerliği azalır.
• Ortak özellik azalır.
• Homolog organ sayısı azalır.
• Analog organ sayısı artar.

NOT: Canlının embriyonik gelişiminde ilk önce bulunduğu şubenin özellikleri, en son tür özellikleri ortaya çıkar.

Türün ana özellikleri şunlardır:

• Doğal şartlarda çiftleşip verimli döller (kısır olmayan) meydana getirirler.
• Morfolojik, fizyolojik, anatomik, embriyolojik ve biyokimyasal özellikler bakımından birbirlerine benzerler.
• Kromozom sayıları aynıdır. Protein, enzim ve genlerinin benzerlik oranı yüksektir.
• Beslenme çeşidi aynıdır.
• Bilimsel olarak tür, iki kelime ile adlandırılmıştır. İlk defa Linne tarafından yapılan bu adlandırmaya ikili adlandırma (binomial sistem) denir.

Tür ismini oluşturan 1. kelime canlının cinsini belirtir.
2.kelime ise canlıyı tanımlayan türün özelliğini belirleyen tamlayıcı isimdir.

ÖRNEK: Hayvan türlerinde embriyonun ilk oluşum evrelerinde, aşağıdaki sınışandırma basamaklarından hangisinin özellikleri ilk olarak ortaya çıkar?
A) Cins(Genus) B)Aile(Familya) C) Takım (Ordo) D) Sınıf (Classis) E) Şube (Filum)
1990 ÖYS

ÇÖZÜM: Embriyonik gelişiminde sistematik birimlerin özelliklerini büyük olandan küçük olana doğru ortaya çıkar. Buna göre, ilk olarak şubeye ait özellikler ortaya çıkar.
Yanıt E

ÖRNEK: Canlıların bilimsel olarak adlandırılmasında kullanılan yönteme göre,
I. Capra domesticus
II. Felis domesticus
III. Canis lupus
IV. Felis leo
olarak adlandırılan canlıların cins ve tür adlarına bakarak, hangilerinin birbiriyle diğerlerinden daha yakın akraba olduğu düşünülebilir?
A) I veII B)I veIII C)II ve III D) II ve IV E) III ve IV
1992 ÖSS

ÇÖZÜM: Canlının adlandırılmasında kullanılan ilk isim cinsi ifade eder. Benzer özellikleri fazla olan türler cinsi oluşturur.
Buna göre Felis domesticus ve Felis leo aynı cinse ait farklı türler olduğuna göre diğer türlere göre daha yakın akrabadır.
Yanıt D

Canlıların Sınıflandırılması

Günümüzde canlılar temel olarak hücre yapılarına göre prokaryot canlılar ve ökaryot canlılar şeklinde gruplandırılır. Buna göre monera, protista, mantarlar, bitkiler ve hayvanlar olmak üzere beş alem vardır. Bunların dışında bu alemlerden hiçbirine dahil edilemeyen virüsler vardır. Çünkü virüsler her zaman canlılık özelliği göstermemektedir.