Türklerin İslamiyet'i Kabulü ve İslam Devletlerindeki Hizmetleri

Türklerin İslamiyet'i Kabulü

•  Türkler ilk kez Müslüman-Arap orduları ile Halife Osman zamanında Ceyhun Irmağı çevresinde karşı karşıya geldiler.
•  Emeviler zamanında Emevi orduları, Semerkânt ve Buhara'yı alıp bütün Maveraünnehir'e sahip oldular (715). Maveraünnehir'deki Türklere yoğun şiddet ve baskı uygulayan Emeviler Türklerin birçoğunu öldürdüler. Bu saldırılara Türgişlerin başında bulunan Sulu Han, karşı gelerek Türk kentlerini Arapların elinden geri aldı.
• Türgiş Devleti'nin dağılması sonucu, bu bölgede Araplarla mücadele edecek bir Türk devleti kalmadı. Bunun sonucunda Türkler, batıdan ilerleyen Araplarla doğudan ilerleyen Çinliler arasında kaldılar.

Örnek: Türkler uzun süre direndikten sonra; ancak X. yüzyılda topluca İslamiyet'e girmişlerdir. Aşağıdakilerden hangisi bu direnmeyi doğuran nedenler arasında sayılamaz?
A) Din değiştirmenin toplumsal değişikliği de beraberinde getirmesi
B) Müslüman olmayanlardan haraç ve cizye vergisinin alınması
C) İslamiyet'in kılıç zoruyla kabul ettirilmek istenmesi
D) Emevilerin güttüğü Arap milliyetçiliği
E) Bağımsızlığı kaybetme korkusu
2008 ÖSS
Çözüm: Müslüman olmayanlardan haraç ve cizye vergisinin alınmasının Türklerin İslam inancına girmesini olumsuz etkilediği söylenemez.
Yanıt B

Talas Savaşı (751)

Türklerin dağınık durumda bulunmaları, Orta Asya'da bir siyasi otorite boşluğu oluşmasına yol açtı. Bu durumdan yararlanan Çinliler, Doğu Türkistan'a girerek Talas Irmağı'na kadar olan yerlere egemen oldular. Abbasi Devleti'nin Horasan Valisi Ebu Müslim, Salih Bin Ziyad komutasındaki Arap ordusunu Çinlilerin ilerleyişini durdurmakla görevlendirdi. Araplar ile
Çinliler Talas Irmağı kıyısında karşılaştılar. Türk boylarından Karluklar, bu savaşta Arapları destekleyerek Arapların savaşı kazanmalarını sağladılar. Talas Savaşı sonunda İslamiyet Türkler arasında yayılmaya başladı. Türk-Arap ilişkileri gelişti ve ticari ilişkiler arttı. Talas Savaşı, Türk tarihinde bir dönüm noktasıdır. Bu savaştan sonra Karluk, Yağma ve Çiğil Türkleri,
İslamiyet'i kabul eden ilk Türk boyları oldu.

 Türklerin İsiamiyeti Kabul Etme Nedenleri

•  Türklerdeki tek Tanrı inancı İslamiyet'teki Allah inancının benzerliği, Türklerdeki ölümden sonraki yaşam inancı ile islamdaki ahiret inancının benzerliği, Cennet cehennem inançlarının benzerliği ,Türklerdeki cihan hâkimiyeti düşüncesi ile islamdaki cihat ve gaza fikrinin benzerliği
  Soru:
  Karluklar, Müslüman olmamalarına karşın, İslam ordusuyla birleşip 751 yılında Talas'ta Arapların yanında savaşa girmişler; Çin'in yenilgiye uğratılmasında önemli rol oynamışlardır.

Karlukların, Araplar Talas Savaş'nda desteklemelerinde,
I. İslam Devleti'nde saltanat sisteminin devam etmesi,
II. Çin'in Orta Asya'daki Türk egemenliğine son vermek istemesi,
III. Türgiş Devleti'nin yıkılmış olması durumlarından hangileri etkili olmuştur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
2006 ÖSS
Çözüm: Karlukların Çin'in Orta Asya'da egemenlik kurmasına karşı Müslümanları desteklemesi, Çin'in Orta Asya'daki Türk egemenliğine son vermek istemesi etkili olmuştur.
Yanıt B
Türklerin İslam D evleti'ndeki Hizmetleri y Türklerin savaşçı yapısından dolayı İslam devletindeki hizmetleri, Abbasiler zamanında daha çok askerî alanlarda oldu.

•  Türkler Abbasiler tarafından sınırlara yerleştirilerek Bizans akınlarına karşı koymakla görevlendirildiler.
•  Türkler iç isyanların bastırılmasında ve Bizans'a karşı yapılan seferlerde önemli rol oynadılar. Uzun yıllar Bizans ve Haçlılara karşı, İslamiyet'i tek başlarına savunan Türklerdi.
•  X. yüzyılın başlarından itibaren Abbasilerin gücü giderek azaldı. Bağdat'ı işgal eden Büveyhoğulları, Abbasi halifesini baskı altına aldılar. 1055'te Bağdat'a giden Tuğrul Bey, halifeyi Büveyhoğullarının baskısından kurtardı. Bundan dolayı Tuğrul Bey'e doğunun ve batının unvanı verilerek halifeliğin koruyuculuğunu üstlendiler. Siyasi ve askerî güç Türklerin eline geçti.
•  Türkler, uzun yıllar Bizans'ın ve Haçlıların saldırılarina karşı, İslam dünyasını tek başlarına savundular ve İslamiyet'i geniş coğrafi alanlara yaydılar. 
•  Türkler; mimari eserlerin yanı sıra süsleme, hat, ciltçilik, ağaç işleri gibi alanlarda birçok sanat eserleri meydana getirmiştir.
•  Türkler; tıp, astronomi, matematik, felsefe gibi bilim dallarında da önemli gelişmeler sağladılar. farabi, Biruni, ibni Sina,Cevheri, Harezmi, Abdullah Barani gibi Türk bilim adamları çeşitli dallarda eserler verdiler.SORU:

I. Utbi
II. Yusuf Has Hacip
III. Farabi
İlk Türk – İslam Devletleri Döneminde yetişen yukardaki bilim adamlarndan hangilerinin İslam ve Avrupa medeniyetinin gelişmesinde eserleriyle katkları olmuştur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III
2009 ÖSS
Çözüm: Farabi İslam dünyasını, Türk dünyasını ve Avrupa'yı etkileyen bilim adamlarından özellikle onun eserlerini Avrupa medeniyetinde büyük katıkıları vardır.
Yanıt C