Söz Sanatları Çözümlü Örnek Sorular

Örnek:
Anadolu kelimesinin “Anadolu, hepimize hınç, şüphe ve emniyetsizlikle bakıyordu.” cümlesindeki kullanılışına benzer bir kullanım, aşağıdakilerden hangisinde vardır?

A) Ankara, bütün Orta Anadolu’ya bir iç kale vazifesini görmüştür.
B) Erzurum, Türkiye coğrafyasına 1890 metreden bakar.
C) O günlerde Konya’nın yaşadığını ve ne düşündüğünü bilmiyoruz
D) İstanbul’un asıl manzarasını, bir sivil mimari oluşturmuştur.
E) Bursa kadar muayyen bir devrin malı olan bir şehir bilmiyorum.

Çözüm:
C’de “Konya” sözcüğüyle, Konya’da yaşayanlar söylenmek istenmiştir. Soru bölümündeki “Anadolu” sözcüğüde aynı görevde kullanılmıştır. Dolayısıyla mecaz-ı mürsel (ad aktarması) yapılmıştır.
Yanıt C

Örnek:
Durgun bir akşamın erguvan örtüsünü
Yırtarken çekinerek gecenin kara eli,
Yorgun bir gölge, omzunda bir günün yükü
Sürüklüyor ufuklara ağır adımlarını.

Bu dizelerde kişileştirilen varlıklar aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?

A) Yorgun omuz – sürüklenen ufuklar
B) Gecenin kara eli – yorgun bir gölge
C) Erguvan örtü – bir günün yükü
D) Durgun bir akşam – ağır adımlar
E) Akşamın örtüsü – omzun yükü

Çözüm:
Dörtlükte kişileştiren varlıklar “gölge” ve “gece” dir. Bu kavramlara insan özelliği verilerek teşhis sanatı yapılmıştır.
Yanıt B

Örnek:

Aşağıdaki dizelerin özellikle hangisinde bir abartma vardır?

A) Bir ah çeksem dağı taşı eritir
Gözüm yaşı değirmeni yürütür
B) Bu topraklar ecdadımın ocağı
Evim, köyüm hep bu yerin bucağı
C) Ne doğan güne hükmüm geçer
Ne halden anlayan bulunur
D) Derdim çoktur hangisine yanayım
Yine tazelendi yürek yarası
E) Yükseğinde büyük namlı karın var
Alçağında mor sümbüllü bağın var

Çözüm:
A’da, ah çekerek dağın, taşın erimesi; göz yaşının değirmeni yürütmesi mübalağalıdır. Bahsedilen olayların yaşanması imkansızdır.
Yanıt A

Örnek:
Aşağıdaki dizelerin hangisinde dört öğesi de bulunan bir teşbih vardır?

A) Her hatıra bir damla yaş oldukça gözümde
B) Gördüm deniz dedikleri bin başlı ejderi
C) Canlandı hayalimde o mazideki yazlar
D) Her gölge bir insan kadar inceydi, derindi
E) Ben böyle değildim, bu deniz böyle değildi

Çözüm:
D’de “Her gölge bir insan kadar inceydi derindi.”
Benzeyen: Gölge
Kendisine benzetilen: İnsan
Benzetme edatı: Kadar
Benzetme yönü: İnce, derin dolayısıyla teşbihin dört öğeside kullanılmıştır.
Yanıt D

Örnek:
Aşağıdaki dizelerin hangisinde karşıt kavramlar bir arada kullanılmıştır?

A) Hani o gül gülerek geldiği demler şimdi
B) Gönüldendir şikâyet kimseden feryadımız yoktur
C) Bâki kalan bu kubbede bir hoş seda imiş
D) Ağlarım hatıra geldikçe gülüştüklerimiz
E) Neler çeker bu gönül söylesem şikâyet olur

Çözüm:
D’deki “ağlamak–gülmek” sözcükleri karşıt kavramlardır.İki sözcükle tezat sanatı yapılmıştır.
Yanıt D

Örnek:

Aşağıdaki beyitlerin hangisinde “cinas” vardır?

A) Gönlümle oturdum da hüzünlendim o yerde
Sen nerdesin ey sevgili, yaz günleri nerde.
B) Kısmetindir gezdiren yer yer seni
Arşa çıksan akıbet yer yer seni
C) Akşam lekesiz, sâf, iyi bir yüz gibi akşam
Ta karşı bayırlarda tutuşmuş iki üç çam
D) Gözlerin mahmûr olurmuş her zaman
Pek yamansın, pek yamansın pek yaman
E) Görmeden mecnunların sahradaki cem’iyyetin
Sevdiğim meşk-i nigâh eylersin ahûlarla sen

Çözüm:
Söylenişleri aynı, anlamları farklı sözcüklerle yapılan sanata “cinas” denir. B’deki “yer yer seni” söz grubuyla cinas yapılmıştır. Her iki dizede anlamlar farklıdır.
Yanıt B

Örnek:
İlahi, kabul senden, ret senden; şifa senden dert senden… İlâhi iman verdin, daim eyle; ihsan verdin, kaim eyle.

Bu parçadaki altı çizili sözcükler aşağıdakilerden hangisine örnektir?

A) İmale B) Seci C) Aliterasyon D) Redif E) Cinas

Çözüm:
Nesir içinde yapılan uyağa, “seci” denir. Bu parçada altı çizili sözcüklerle seci oluşturulmuştur.
Yanıt B

Örnek:
(I) Toroslar Çukurova’nın bereketli topraklarını İç Anadolu’nun bozkırlarından ayırır. (II) Çukurova’yı at nalı biçiminde kuşatmış bir duvardır sanki. (III) Ovadan bakılınca çelikten dev bir testere ağzını andıran tepeler, yaz kış ışıl ışıldır. (IV) Toroslar öylesine sarp ve yüksektir ki kolay kolay geçilmez (V) Tren bile Toroslar’ı geçerken tünelin birinden çıkıp ötekine girer.

Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde benzetme yapılmıştır?

A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve III. D) II. ve IV. E) IV. ve V.

Çözüm:
II. cümlede Toroslar, at nalı biçiminde duvara; III. cümlede tepeler, çelikten dev bir testere ağzına benzetilmiştir.
Yanıt C