Yerin Katmanları
Yerin Katmanları a. Yerkabuğu (Litosfer – Taşküre) Yerküreyi çevreleyen katmandır. Büyük patlama sonrasındaki soğumayla oluşmuştur. Altta bulunan manto katmanının üzerinde yüzer halde bulunur. Kalınlığı okyanus tabanlarında 4–12 km karalar üzerindeki kalınlığı 30-40 km arasında değişir. Yerkabuğu, yeryuvarlağının en ince ve yoğunluğun en az olduğu katmanıdır. Derinlere inildikçe sıcaklık her 33 m’de 1 °C artar. Ancak bu sıcaklık her yerde […]
Yeryüzünün Şekillenmesi
Yeryüzünün Şekillenmesi Yer Yuvarlağının Oluşması Yer yuvarlağı ve güneş sisteminin oluşumuyla ilgili tarih boyunca birçok teori ve görüş ortaya atılmıştır. Bu görüşler içerisinde Edwin Hubble tarafından ortaya atılan big bang teorisi kabul görmektedir. Bu teoriye göre evren büyük bir patlama ile meydana gelmiştir. Bu görüşe göre evrenimizin yaklaşık 15 milyar yıl gezenimiz ve güneş sisteminin ise 5 milyar yıl önce […]
Soğuk iklimler
Soğuk iklimler: Bu iklim bölgelerinde; – Güneş ışınları küçük açılarla gelir. – Mevsimler belirgin değildir. – Kışlar çok uzun ve kar yağışlı geçer. – 60°Enlemlerinin üstünde görülürler. 1. Tundra iklimi: Yazların serin kışların soğuk ve kar yağışlı geçtiği iklim tipidir. Kutba yakın yerlerde etkili olduğu için kutup altı iklimi adını almıştır. Kuzey yarımkürede Asya ve […]
Ilıman iklimler
Ilıman iklimler Bu iklim tiplerinde; – Güneş ışınlarının geliş açıları yıl boyunca değişir. – Dört mevsim belirgin olarak yaşanır. – Yerşekilleri iklimlerin kısa mesafelerde değişiminde etkili olur. – Kara ve deniz dağılımları iklimleri etkiler. 1. Akdeniz iklimi: Her iki yarım kürede yaklaşık 30°–40° enlemleri çevresinde görülen iklim tipidir. Anadolu yarımadası, Afrika ve Avrupa’nın Akdeniz kıyıları, Kuzey Amerika’da Kaliforniya, […]
Büyük İklim Tipleri (Makroiklimler)
Büyük İklim Tipleri (Makroiklimler) Yeryüzünde geniş alanlarda etkili olan ve özelliklerini uzun yıllar boyunca gösteren ikilm tiplerine makroklima denir. Bir makroklimanın içerisinde daha dar alanlarda farklı iklim özellikleri gösteren bölgelere ise mikroklima denir. Örneğin; Doğu Karadenizde Rize ve Doğu Anadoluda Iğdır gibi. Yeryüzünde farklı iklim tiplerinin oluşmasında; – Dünya’nın şekli ve hareketleri – Güneş ışınlarının düşme açısı – Kara […]
Yeryüzünde Yağışın Dağılışını Etkileyen Faktörler
Yeryüzünde Yağışın Dağılışını Etkileyen Faktörler 1. Basınç Özellikleri Alçak basınçta yükselici hava hareketleri meydana geldiğinden yağış artar. Yüksek basınçta alçalıcı hava hareketleri meydana geldiğinden yağış azalır. 2. Denize Göre Konum Nem kaynağı olan denizlere yaklaştıkça yağış artar, uzaklaştıkça azalır. 3. Yükselti Yerden yükseldikçe sıcaklık azaldığından havanın neme doyması hızlanır, yağış oluşumu artar. 4. Dağların Uzanış Yönü Dağların kıyıya […]
Oluşumlarına Göre Yağış Çeşitleri
Oluşumlarına Göre Yağış Çeşitleri 1. Konveksiyonel (Yükselim) yağışları: Isınarak yükselen hava kütlesi neme doyarak yağışı meydana getirir. Oluşan yağışa konveksiyonel yağış denir. En fazla ekvatoral bölgede görülen yağış Orta kuşak karalarında karasal iklim bölgelerinde ilkbahar ve yaz aylarında görülür. Kısa süreli ve sağanak şeklindedir. Türkiye’de ilkbaharda İç Anadoluda, yaz mevsiminde Doğu Anadoluda görülen yağış bu türdendir. İç Anadoluda görülen bu […]
Nem ve Yağış
Nem ve Yağış Nem ve yağış yeryüzündeki su dolaşımı denilen döngünün parçasıdır. Atmosferdeki su buharının artması okyanus, deniz, akarsu, göl, baraj gibi su kütlelerinin sıcaklık yardımıyla buharlaşması sonucu gerçekleşir. Buharlaşma yeryüzündeki su kütlelerinin atmosfere karışmasıdır. Suyun yeryüzü ile atmosfer arasında yer değiştirmesine hidrolik çevrim veya su döngüsü denir. Yani yeryüzündeki su buharlaşarak atmosfere karışır ve yağışları oluşturur. Böylece su yeryüzüne […]
Rüzgâr Çeşitleri
Rüzgâr Çeşitleri Rüzgârlar estikleri yere ve zamana göre sürekli, mevsimlik ve yerel şeklinde 3’e ayrılırlar. a. Sürekli rüzgârlar Dünya üzerindeki sürekli basınç alanları arasında yıl boyunca aynı yönden esen rüzgârlardır. Sürekli Rüzgârların özellikleri; – Yıl boyunca aynı yönden eserler – Günlük harekete bağlı olarak Kuzey yarımkürede sağa Güney yarımkürede sola saparlar. – Estikleri bölgenin iklimini etkilerler. 1. Alizeler: […]
Rüzgarlar
Rüzgârlar Yüksek basınçtan (antisiklon) alçak basınca doğru (siklon) olan yatay hava hareketine rüzgâr denir. Rüzgârların oluşmasındaki temel faktör basınç farklılığıdır. Rüzgârlar ile ilgili olarak; – Rüzgârların sıcaklık , nemlilik, hız ve yönleri birbirinden farklı özellik gösterir. – Rüzgârlar geldikleri yerin sıcaklık özelliklerini gittikleri yere götürerek sıcaklığı etkilerler. Ekvator yönünden gelen hava kütleleri ısıtıcı etki yaparken kutuplar yönünden gelen rüzgarlar sıcaklığı […]
İzobar (Eşbasınç) Haritaları
İzobar (Eşbasınç) Haritaları İzobar eş basınç demektir. Basınç değerleri aynı olan noktaların birleştirilmesiyle elde edilen bu haritaların oluşmasında yarımküredeki mevsim farklılığı kara ve denizlerin yarımkürelerdeki dağılışı ve Dünya’nın hareketleri etkili olur. Ocak ayı izobar haritası incelendiğinde; – Kuzey yarımkürede karalarda aşırı soğumaya bağlı olarak termik yüksek basınç alanları oluşmuştur. – Güney yarımküredeki alçak basınç yaz mevsiminin etkisiyle genişler. – Ekvatoral bölgedeki […]
