Açıklayıcı Anlatım

Açıklama; bir konuyu anlaşılır duruma getirmek, berraklaştırmaktır. Açıklayıcı anlatım okuru bir konu hakkında bilgilendirmek için kullanılır. Bu anlatım biçiminde açık, yalın ve anlaşılır bir dil kullanılır. Örneklemelerden, tanımlamalardan bolca yararlanılır.

Öyküleyici Anlatım

Amacın, okuyucuyu olay içinde yaşatmak olduğu anlatım biçimidir. Bu anlatım biçiminin ana ögesi olaydır. Olaylar oluş sırasına
göre anlatılır. Olayların anlatımında çoğu kez geçmiş zaman kullanılır. Anlatım üçüncü veya birinci kişi ağacından yapılır. Hikâye, roman, masal gibi edebî türlerde öyküleyici anlatım kullanılır.

Betimleyici Anlatım

Sözcüklerle resim yapmaktır. Yazar olayı, durumu ya da kavramı okuyucunun zihninde canlandırmaya çalışır. Genelde görsel ögeler fazladır. Bu görsellik, nitelik bildiren sözcüklerle sağlanır. Betimleyici anlatım biçiminden yararlanılarak oluşturulan bir paragrafa bakarken sözcük ve cümleleri değil, bir resmi görür gibi oluruz.

Tartışmacı Anlatım

Amaç, okuyucunun düşünce ve kanılarını değiştirmektir. Bir düşüncenin doğruluğunu ispatlamak için yazılır. Bu tür yazılarda okuyucuyu yönlendirme amacı sezilir.

Örnek Soru
Bir zamanlar bakırcılar, bakırı ateşte tutarlar; çekiçle döverek tencere, tava, güğüm yaparlardı. Ketenler ahşap tezgâhlarda elle dokunur, mekikleri göz nuruyla sarılırdı. Taş, elle yontulurdu. Kireç taşı, odun ateşi ve insan emeğiyle yakılıp kireç yapılırdı; tuğlanın çamuru ayakla çiğnenirdi.
Paragrafın anlatım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Öyküleyici
B) Betimleyici
C) Tartışmacı
D) Açıklayıcı
[ad1]

Çözümü
Paragraftaki cümlelerin tamamında bir olay anlatılmaktadır. Betimlemede mekânlar ve eşyalar, açıklamada kavramlar, tartışmada düşünceler ön plana çıkar. Olayların ön planda olduğu anlatım biçimi ise öykülemedir. Yanıt A

Örnek Soru
Yeşil dağlar arasında Manisa, akşamları morararak susar; ince rüzgârda dağılan ezan seslerinden sonra belde, derin bir sessizliğe dalar, karanlık basınca yamaçtaki evlerde cılız gaz lambalarının titrek ışıkları görünür.
Bu parçada aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi kullanılmıştır?
A) Öyküleyici
B) Betimsel
C) Açıklamalı
D) Karşılaştırmalı

Çözümü
Parçada herhangi bir olayın ya da kavramın üzerinde durulmamış, herhangi bir varlık başka bir varlıkla karşılaştırılmamıştır. Parça sadece okuyucunun gözünde bir tablo çizmek için yazılmıştır. Bu da betimleyici anlatımın bir özelliğidir. Yanıt B

[sinif_7_sbs_turkce]