Metinlerin Sınıflandırılması (Metin Türleri)
Metinler gerçeklikle ilişkileri, işlevleri ve yazılış amaçları bakımından sınıflandırılırlar. Bu açıdan netinler, sanat metinleri ve öğretici metinler olmak üzere işlevleri bakımından ikiye ayrılır. Sanat metinlerinde yan anlam değeri taşıyan ve okuyucunun anlayışına, sezgisine bırakılan ifadelere yer verildiğini, mecazlı ifadeler kullanıldığını böylece anlatıma çağrışım ve duygu değeri kazandırarak okuyucunun yeni ve farklı anlamlar çıkarabildiğini görüyoruz. Sanat […]
Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu – (Tiyatro Türleri)
Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu (Tiyatro Tarihi) Cumhuriyet döneminin ilk yılları oyun yazarları daha çok tarihimize ve efsanelerimize yönelerek ulusçuluğu aşılayan düşünceler üzerinde durmuşlar, toplumsal sorunları, değer yargılarının değişmesini ve ruhsal çelişkileri vermeye çalışmışlardır. Bu konular arasında ruhsal çatışma ve çelişkilerin ağırlıkta olduğu göze çarpar. Duygulu sözler, heyecan verici şiirsel konuşmalarla bir acıklı oyun havasında yazılan […]
Milli Edebiyat Dönemi Türk Tiyatrosu – (Tiyatro Tarihi)
Milli Edebiyat Dönemi Türk Tiyatrosu (Tiyatro Tarihi) Bu dönemde özel tiyatroların yanında Darülbedâyi’nin kuruluşu (1914), tiyatronun gelişmesi açısından önemli bir aşamadır. Darülbedâyi (Güzel Sanatlar Okulu); sanatçı yetiştirecek, tiyatro eğitimi verecek, tiyatroyu okullaştıracak bir kurumdur. Bu kurumun başına Fransız tiyatrosunun ünlü rejisörlerinden Andre Antoine (Andre Antuvan) getirilir. Burada okuma, telâffuz, dram, dans, edebiyat gibi dersler verilir, […]
Tanzimat Dönemi Türk Tiyatrosu – (Tiyatro Tarihi)
Tanzimat Dönemi Türk Tiyatrosu (Tiyatro Tarihi) Tanzimat dönemi Türk tiyatrosunun genel özellikleri aşağıda sıralanmıştır: -Tanzimat edebiyatı ile edebiyatımıza giren tiyatro, tıpkı Tanzimat romanında olduğu gibi tarihi ve sosyal konuları işlemiştir. -Bu dönem tiyatro çalışmaları telif, tercüme ve adaptasyon olmak üzere üç gurupta toplanabilir. -Daha ziyade komedi türünde eserler yazılmış ve oynanmıştır. -Tiyatro eserlerinde üç birlik […]
Modern Türk Tiyatrosu – (Tiyatro Tarihi)
Modern Türk Tiyatrosu (Tiyatro Tarihi) Geleneksel tiyatrodan ayrı olarak Batı Tiyatrosu üç döneme ayrılır: 1839’dan 1908’e kadar olan dönem; Tanzimat Tiyatrosu, 1908’den 1923’e kadar olan dönem; Meşrutiyet Tiyatrosu, 1923’ten sonraki dönem de; Cumhuriyet Tiyatrosu. Kazanılan kimi savaşların ardından ya da halkın coşkuyla karşıladığı bazı durumlarda 40 gün 40 gece süren şenlikler düzenlenmiş ve bu şenliklerde […]
Köy Seyirlik Oyunları – (Tiyatro Tarihi)
Köy Seyirlik Oyunları (Tiyatro Tarihi) Geleneksel Türk tiyatrosunun kaynakları içerisinde köy seyirlik oyunların özel bir önemi vardır. Halen özellikle Anadolu da ki pek çok köyde devam ettirilen köy seyirlik oyun geleneğinin tarihi binlerce yıl öncesine dayanmaktadır. Geçmişin tiyatrosundan geleceğin tiyatrosuna önemli bir kaynaktır bu oyunlar. Binlerce yıl önce Anadolu insanları, toplayıcılık kültüründen tarım kültürüne geçtiği […]
Osmanlı Tiyatrosu – (Tiyatro Tarihi)
Osmanlı Tiyatrosu (Tiyatro Tarihi) Osmanlı Tiyatrosu günümüz tiyatrosunun birçok olumsuz yanlarına ışık tutabilir. 130 yıl önce Batı Tiyatrosu örneğinde bir tiyatro kurarken ne seyirci, ne tiyatro sanatçısı ve teknik adamı, ne yazar ne de yönetmen ve sahne tasarımcısı vardı. Osmanlı Tiyatrosu kısa zamanda bunların hepsini sağlamıştır. Ayrıca müslüman kadın seyirci, müslüman kadın oyuncu sorunlarına da […]
Tiyatro Türleri
Tiyatro Türleri Seyircide korku ve acıma hislerini uyandırarak onu kötü duygularından arındırmayı amaçlayan tiyatro türüdür. Başlıca özellikleri: – Konusunu seçkin kimselerin hayatından ya da mitolojiden yani tanrılar arasındaki ilişkilerden seçer. – Kahramanları tanrılar ya da soylu kimselerdir. İnsan müsveddesi sayılan sıradan insanlara yer verilmez. – İşlenmiş, kusursuz bîr üslubu vardır; kaba sayılan sözlere yer verilmez. […]
Çağdaş Tiyatro – (Tiyatro Tarihi)
Çağdaş Tiyatro (Tiyatro Tarihi) Batı tiyatrosu bugün de genel olarak Stanislavski’nin sahne düzeni ve oyunculuk anlayışına dayalı bir gerçekçiliği sürdürmekle birlikte, 20. yüzyılın ilk yarısında dışavurumculuk, gelecekçilik ve Bertolt Brecht’in epik tiyatrosu gibi gerçekçilik karşıtı akımlar da etkili oldu. Bu akımların hepsi farklı amaçlar ve yöntemlerle de olsa, sanatın gerçeği yansıttığı düşüncesine karşı çıktılar; doğallık […]
19. Yüzyıl ve Romantizm – (Tiyatro Tarihi)
19. Yüzyıl ve Romantizm (Tiyatro Tarihi) 19. Yüzyıl romantizm çağıydı. Romantizmin başarılı olduğu edebiyat türü ise tiyatro değil, şiirdi. Bununla birlikte, Almanya’da daha 18. yüzyılın sonlarından başlayarak oldukça iddialı bir romantik tiyatro ortaya çıktı. Yeni tarzın en başarılı değilse bile en sevilen örneklerini Friedrich Schiller verdi. Goethe de başlangıçta bu akım içinde yer almış ve […]
Orta Sınıf Tiyatrosu – (Tiyatro Tarihi)
Orta Sınıf Tiyatrosu (Tiyatro Tarihi) 18. yüzyılın Avrupa tiyatrosuna getirdiği en büyük yenilik, yükselmeye başlayan orta sınıf için üretilen burjuva oyunlarıydı. Bu türün öncülüğünü Fransa’da Diderot, Almanya’da da Lessing yaptı. Orta sınıf tiyatrosu, ahlakçılığıyla Rönesans öncesi dinsel tiyatroyu andırıyor, ama konularını aile yaşamından alması ve duygusallığı ile daha modern bir ruh halini yansıtıyordu. İngiltere’de Georg […]
Rönesans Tiyatrosu – (Tiyatro Tarihi)
Rönesans Tiyatrosu (Tiyatro Tarihi) Rönesans tiyatrosu İtalya’da başladı, ama en önemli ürünlerini Rönesans’ı geç yaşayan İngiltere gibi ülkeler verdi. 15. yüzyılda İtalya’da Plautus, Terentius ve Seneca’nın oyunları yeniden okunmaya başlamıştır. Yüzyılın sonuna doğru bu yazarların oyunları önce Roma, sonra Ferrara’da sahnelenmiştir. İtalyan Rönesans tiyatrosu, mimarlık açısından da klasik tiyatroya öykünüyordu. 1414’te, Romalı mimar Vitruvius’un Mimarlık […]
Orta Çağ Tiyatrosu – (Tiyatro Tarihi)
Orta Çağ Tiyatrosu (Tiyatro Tarihi) Hristiyanlık, geleneğin sürekliliğinin parçalandığı bir ortamda, kendi tiyatrosunu yoktan var etti, kendi inançlarından yeni bir tiyatro türetti. Ortaçağ, kilise tiyatrosunun yanı sıra akrobatların, soytarıların, hokkabazların tek kişilik ya da grup halinde yaptığı gösterilerde hem halk arasında hem de saraylarda ilgi görüyordu. Ama tiyatroyu yeniden kurallı bir oyuna, yani sanata dönüştüren, […]
Roma Tiyatrosu – (Tiyatro Tarihi)
Roma Tiyatrosu (Tiyatro Tarihi) Roma, tiyatroya özgü bir katkı yapmaktan çok Yunan tiyatrosuna öykünmekle yetinmiştir. Bununla birlikte, Roma toplumunun estetik bir eşiği aşamayan, ama belli bir canlılığı sürdüren yöresel bir oyun geleneği vardır. Bunlardan biri, yöresel hasat şenlikleri ve evlilik törenlerinde hokkabaz-oyuncu- şarkıcıların söylediği ve belli bir temsil öğesini de barındıran carmina Fescenninay’dı. Güney İtalya’da […]
Antik Çağ Tiyatrosu – (Tiyatro Tarihi)
Antik Çağ Tiyatrosu (Tiyatro Tarihi) Tiyatro ilk kez İO 6. yüzyılda Yunan toplumunda dinsel törenden özerkleşerek bir sanat türü haline geldi; dinsel ya da pratik ölçütlerle değil, estetik ölçütlerle değerlendirilen bir “oyun” a dönüştü. Yunan toplumunda tiyatronun öncülü, şarap, bereket ve bitkiler tanrısı Dionysos’u kutsamak için yapılan Bacchanolia şenliklerinde bir koronun söylediği dithyramboy şarkılarıydı. Koro, […]
Çocuk Edebiyatının Amaçları ve Katkıları – (Çocuk Edebiyatı)
Çocuk Edebiyatının Amaçları ve Katkıları (Çocuk Edebiyatı) Okul öncesi dönem çocuk edebiyatının genel hedefleri: 1. Çocukların ruhsal ihtiyaçlarını karşılamak, boşanma, güven, sevgi, sevilme, sevme, öğrenme, bir gruba ait olma, oyun, değişiklik ve estetiklik gibi ruhsal ihtiyaçlar 2. Çocukların değişik yaşlarda ilgi duydukları konuları göz önüne almak 3. Çocukların alıcı ve ifade edici dil gelişimlerine katkıda […]
Çocuk ve Kitap – (Çocuk Edebiyatı)
Çocuk ve Kitap (Çocuk Edebiyatı) Maksim Gorki “Her kitap beni kalabalıktan, düzeysizlikten insanlığa, insancıllığa yükselten; daha iyi bir yaşamı anlamama ve ona karşı derin bir susuzluk duymama neden olan bir basamaktır.” diyerek kitabın yaşamına kattığı güzellikleri anlatır. Yaşamı güzelleştiren kitabı çocuğun yaşamında bir demirbaş yapmak gerekmektedir. Çocuk, kitapla iyice içli dışlı olmalıdır. Bu içli dışlılık […]
Çocuk Edebiyatının Gelişimi – (Çocuk Edebiyatı)
Çocuk Edebiyatının Gelişimi (Çocuk Edebiyatı) Batı dünyasında çocuk edebiyatı ninniler ve büyükler tarafından anlatılan masallarla başlar. Eski zamanlarda hiç kitap yoktu. Kabilelerdeki hikaye anlatıcıları kültürün, adetlerin, değerlerin ve tarihin birer koruyucusuydular. Hikaye anlatma asırlar boyunca bir nesilden diğerine bir toplumun geleneklerini ve inanışlarını aktarmanın temel yöntemi olmuştur. O devirlerde anlatılan hikayeler aslında büyükler içindi. Ama […]
Türkiye’de Çocuk Edebiyatı – (Çocuk Edebiyatı)
Türkiye’de Çocuk Edebiyatı (Çocuk Edebiyatı) Türkiye’de çocuk edebiyatının gelişimi, dünyadaki edebiyatın gelişimiyle yakından ilgilidir. Tanzimat dönemi Türk çocuk edebiyatının da başlangıcı sayılabilir (1839). Tanzimat’tan önce sözlü edebiyat türü hakimdi. Bunlardan masal, bilmece, tekerleme, atasözleri, Nasreddin Hoca fıkraları daha çok evlerde, Karagöz ve Meddah biçimleri de kamusal alanlarda çocukların eğitim ve eğlencesine sunulurdu. Tanzimat döneminde Kayserili […]
Çocuk Edebiyatı Nedir? – (Çocuk Edebiyatı)
Çocuk Edebiyatı Nedir? (Çocuk Edebiyatı) Çocuk edebiyatı, “çocuk” ve “edebiyat” değişkenlerinden oluşan, ancak her ikisinden farklı, dirik bir bütünlük oluşturan sanatsal bir yapıdır. Çocuk, üç yaşından ergenlik dönemi arasındaki devre olarak tanımlandığına göre, bu uzun devre de kendi içinde, farklı özellikler göstermektedir. Çocuğun gelişim dönemlerini Piaget, “3-7 yaş arası işlem öncesi, 7-11 yaş arası somut […]
