2016 KPSS Coğrafi Konum ve Türkiye’nin Coğrafi Konumu Tamamı Çözümlü Sorular

Jeopolitik Konum: Dünya üzerindeki herhangi bir yerin siyasi, ekonomik, askeri, kültürel açıdan önemine denir. Türkiye; •• Asya, Avrupa ve Afrika’nın birbirine en yakın olduğu noktada yer alması •• Boğazlara sahip olması •• Üç tarafının denizlerle çevrili olması •• Balkanlar, Ortadoğu ve Kafkasların ortasında yer alması gibi özelliklerine bağlı olarak jeopolitik açıdan önemli bir yere sahiptir. (Cevap B)

Ilıman kuşakta görülen iklimler; Akdeniz, karasal ve okyanusal iklim. Buna göre Akdeniz ve karasal iklimin görüldüğü yerler ılıman kuşakta yer alır. Cephe yağışları sıcak ve soğuk havanın karşılaşma alanlarında oluşur. Kutuplardan gelen soğuk hava ile Ekvatordan gelen sıcak hava ılıman kuşakta karşılaşır ve cephe yağışları oluşur. Kutuplarda sadece kış, ekvatorda sadece yaz ılıman kuşakta ise 4 mevsim belirgin olarak yaşanır. (Cevap E)

•• Gündüz süresinin sürekli değişmesi → yıllık hareket •• Antalya’nın İzmir’den sıcak olması → enlem •• Dağların güney yamaçlarının kuzey yamaçlardan sıcak olması → mutlak konum •• İstanbul’da güneşin doğuş süresinin Konya’dan uzun olması → enlem Trabzon’un Erzurum’dan sıcak olmasında yükseklik etkilidir. Yükselti arttıkça sıcaklık azalır. Erzurum’un yükseltisi Trabzon’dan fazladır. Bu nedenle Trabzon daha sıcaktır. (Cevap D) Türkiye’nin en doğusu ile en batısı arasında zaman farkı 76 dk’dır. Nedeni; Türkiye’nin en doğusu ile en batısı arasında 19 meridyen farkının bulunmasıdır. (26o Doğu ile 45o Doğu)

21 Mart – 23 Eylül tarihleri arasında Türkiye’de güneyden kuzeye gidildikçe gündüz süresi uzar, batıdan doğuya gidildikçe yerel saat daha ileri olur. Geziye gidilen merkez Ankara’nın kuzeydoğu yönünde yer alır. 22 Mayıs’ta Türkiye’de kuzeye gidildikçe gündüz süresi uzar. Gezi 22 Mayıs tarihinde Trabzon’a yapılmıştır. (Cevap A)

Kuzey Yarım Kürede yer şekillerinin engebeli olduğu yerlerde iklim çeşitliliği fazladır. Dönenceler dışında yer alan noktalar güneş ışınlarını dik açıyla almaz. Buzul yer şekilleri orta enlemlerde azdır. Karadeniz bölgesinde yer alan dağların kuzey yamaçlarının güney yamaçlarından daha sıcak olmasında denizellik etkilidir. Türkiye 21 Aralıkta güneş ışınlarını en dar açıyla alır. Güney yarım küre ise bu tarihte güneş ışınlarını en dik açıyla alır. Bu nedenle Türkiye’de 21 Aralıkta en uzun gölge oluşur. Türkiye’de 21 Aralık’ta en uzun gölgenin olmasında Kuzey Yarım Kürede yer alması etkilidir. (Cevap E)

Derecik, Üzümlü, Habur ve Gülyazı sınır kapıları Irak ile Sarp sınır kapısı ise Gürcistan iledir. (Cevap D) Enlem etkisine bağlı olarak; Hatay’dan Sinop’a doğru gidildikçe ●● Güneş ışınlarının geliş açısı daralır ●● Güneş ışınlarının tutulma oranı artar ●● Güneş ışınlarının atmosferde izlediği yol uzar ●● Güneş ışınlarının enerji kaybı artar ●● Sıcaklık ortalamaları azalır ●● Denizlerin tuzluluk oranı azalır ●● Kalıcı kar sınırı alçalır ●● Cisimlerin gölge boyu uzar ●● Gece gündüz süre farklı artar ●● Gurup-tan vakti süresi uzar

Türkiye’de transit ticaretin gelişmesinde özel (göreli) konum özellikleri etkilidir. Türkiye özel konuma bağlı olarak; •• Üç tarafı denizlerle çevrilidir. •• Asya, Avrupa ve Afrika’nın birbirine en yakın olduğu noktadan yer alır. •• Transit ticaret gelişmiştir. •• Birçok uluslararası örgüte üyedir. •• Sanayinin geliştiği Avrupa ve petrol ihraç eden Ortadoğu ülkeleri arasında yer alır. (Cevap C)

İki meridyen arası mesafe ekvatordan kutuplara gidildikçe azalır. Bu nedenle aynı yarım kürede aynı meridyen üzerinde yer alan noktalarda başlangıç meridyenine uzaklık farklıdır. Türkiye’de öğle vakti gölge boyu kuzeye gidildikçe uzar. Ekvatora yakın yerlerde öğle vakti gölge boyu daha kısadır. Aynı meridyen üzerindeki bütün noktalarda yerel saat aynıdır. (Cevap B)

Temmuzda Sinop’ta gündüz süresi Adana’dan uzundur. Buna göre Türkiye kuzey yarım kürede yer alır. Kuzey yarım kürede yer alan noktalarda 21 Haziranda güneş ışınları en dik açıyla düşer, 21 Aralık – 21 Haziran tarihleri arasında gündüz süreleri kısalır, gurup ve tan süresi kuzeye gidildikçe uzar. Ilıman kuşakta yer alan noktalarda dört mevsim belirgin olarak yaşanır. Türkiye’de Kasım ayında kuzeye gidildikçe gündüz süresi kısalır. Rize, Malatya’nın kuzeyinde yer alır. Bu nedenle kasım ayında Rize’de gündüz süresi Adana’dan kısadır. (Cevap D) 1 Mart ile 23 Eylül tarihleri arasında (Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos) Türkiye’de güneyden kuzeye gidildikçe gündüz süresi uzar, gece süresi kısalır. Bu tarihlerde Hatay’da gündüz süresi Sinop’tan kısadır.

Mutlak (Matematik) konum; bir yerin ekvatora ve başlangıç meridyenine göre konumuna denir. Türkiye orta kuşakta ve kuzey yarım kürede yer alır. Bu nedenle Türkiye’de kuzeyden esen rüzgârlar soğuk, güneyden esen rüzgarlar sıcak karakterlidir. Türkiye’de çizgisel hız kuzeye gidildikçe azalır. İzmir Hatay’ın kuzeyinde yer alır. Bu nedenle İzmir’de çizgisel hız Hatay’dan azdır. (Cevap C)

Ekvatora yakın yerlerde iki meridyen arası mesafe fazla, ekvatordan uzaklaştıkça mesafe azalır. I’de iz düşüm alan ekvatora yakın olduğundan daha fazladır. Kuzey yarım kürede yer alan noktalarda cisimlerin öğle vakti gölgesi kuzeye düşer. Dünyanın şeklinden dolayı ekvatordan kutuplara gidildikçe yerçekimi artar. I ekvatora daha yakındır. Bu nedenle I’de yer çekimi daha azdır. (Cevap C)

Türkiye kuzey yarım kürede yer alır. Bu nedenle Türkiye’de dağların güney yamacı kuzey yamaçlardan daha sıcaktır. Sıcak yerlerde tarım ürünlerinin olgunlaşma süresi kısadır. Sıcak yerlerde kalıcı kar sınırı yüksektir. Yağış miktarının farklı olmasında denizellik ve rüzgarın yönü etkilidir. (Cevap A) 23 Eylül ile 21 Mart tarihleri arasında (Ekim, Kasım, Aralık, Ocak, Şubat) Türkiye’de güneyden kuzeye gidildikçe gündüz süresi kısalır, gece süresi uzar. Bu tarihlerde Hatay’da gündüz süresi Sinop’tan daha uzundur.

OPEC (Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü) ırak, Suudi Arabistan, Kuveyt, İran gibi petrol ihraç eden ülkelerin kurduğu örgüttür. Türkiye’de petrol üretimi az olduğundan bu kuruluşa üye değildir. (Cevap B)

Türkiye’de batıdan doğuya gidildikçe ortalama yükselti artar. Buna bağlı olarak sıcaklık azalır. Rize’de dağlar Samsun’a göre daha yüksektir. Bu nedenle Rize daha fazla yağış alır. Mersin’in Kilis’ten sıcak olmasında denizellik etkilidir. Toros Dağları Akdeniz’de, Kuzey Anadolu Dağları ise Karadeniz’de yer alır. Toros Dağları ekvatora daha yakın olduğundan güneş ışınlarını daha dik açıyla alır. Bu durum mutlak konum ile ilgilidir. (Cevap B)

Aynı enlem üzerinde yer alan noktaların ekvatora uzaklıkları aynıdır. Bu nedenle bu merkezlerde sıcaklığın farklı olmasında ekvatora uzaklık etkili değildir. (Cevap C) Türkiye’nin üç tarafı denizlerle çevrilidir ve yer şekilleri engebelidir. Bunun sonucu olarak; ●● İklim çeşidi fazladır. ●● Bitki örtüsü çeşidi fazladır. ●● Tarım ürünü çeşidi fazladır. ●● Turizm faaliyetleri çeşitlidir.