2016 KPSS Hukuk Başlangıcı Tamamı Çözümlü Sorular

Sosyal düzen kurallarının yaptırımı maddi ya da manevi nitelikte olabilir. Görgü kurallarına uyulmadığında manevi yaptırım uygulanır. Bütün yaptırımların bir ceza türü olduğunu belirten (D) ifade de yanlıştır. Tazminat, hükümsüzlük, cebri icra, iptal gibi yaptırım çeşitleri vardır. Hukuk kurallarının yaptırımı maddidir, manevi değildir. Tazminat bir yaptırım türü olmakla birlikte ceza türü değildir.

Tüzükler, kanunların uygulamasını göstermek veya emrettiği işleri belirtmek üzere; kanunlara aykırı olmamak ve Danıştay incelemesinden geçirtmek şartıyla Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılır. Cumhurbaşkanı tarafından imzalanan tüzükler kanunlar gibi Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girer. (Anayasa 115. madde) A, C, D ve E’nin Anayasanın 115. Maddesine göre yanlış olduğunu görmekteyiz. “Tüzükleri ise sadece Bakanlar Kurulu çıkartır.” ifadesi doğrudur. Tüzükler; normlar hiyerarşisinde kanunların altında, yönetmeliklerin üstündedir.

Miras hukukuna göre yasal mirasçılar, kan hısımları, sağ kalan eş, evlatlık ve devlettir. Kan hısımlarının ne ölçüde mirasçı sayılacakları ise zümre sistemi ile belirlenmiştir. Birinci zümre, miras bırakanın altsoyudur: Çocuk, torun, torun çocukları gibi. Bu zümre, eş ile mirasçı olur ise; ¼’ü eş ¾’ü birinci zümre alır. İkinci zümre, murisin ana ve babasıdır. Miras bırakanın eşi ile ikinci zümre mirası yarı yarıya paylaşır. Üçüncü zümre, murisin büyük ana ve babasıdır. Miras bırakanın eşi ve üçüncü zümre miras paylaşır ise ¼’ü büyük ana ve baba, ¾’ü eş alır. Örnek olayda eş, ikinci zümre ile paylaşma yapması gerektiği için terekenin yarısını murisin eşi yarısını da ikinci zümresi alır.

Hısımlık, kişinin toplum içindeki yerini belirleyen etkenlerden birisi olarak, hangi soydan geldiğini ya da hangi soya bağlı olduğunu anlatır. Soya bağlılık anlamındaki hısımlığa “kan hısımlığı” (Medeni Kanun M. 17) denir. Kişinin, eşinin kan hısımları ile olan hısımlığına ise “kayın hısımlığı” denir (MK. M. 18). Ayrıca, evlat edinme sonucu evlatlık ile evlat edinen arasında kurulan hısımlık ilişkisine de “yapay hısımlık” denir. Bir kimse ile kardeşi arasındaki hısımlık ikinci dereceden yansoy kan hısımlığıdır. Bir kimse ile amcası veya halası-teyzesi-dayısı arasındaki hısımlık üçüncü dereceden yansoy kan hısımlığıdır.

Ali’nin dayısı, Ali’nin üçüncü derece yansoy kan hısımı olduğundan Ayşe’nin de aynı dereceden kayın hısımı olur. Evlilik bitse bile kayın hısımlığı bitmez. Ayrı bir kan hısımlığı yok ise eşler arasında evlenme ile bir hısımlık oluşmaz, özel bir bağ vardır.

A, B, C ve E ifadeleri sosyal düzen kuralları ile ilgili doğru ifadelerdir. “Din kuralları ile hukuk kuralları örtüşmez” ifadesi ise yanlıştır. Dinde günah olan, adam öldürme, hırsızlık yapma, hukuk kuralında da yasak olan davranışlardır. Bu yönüyle din kuralları ile hukuk kuralları çoğu zaman örtüşür.

Anayasanın 124. Maddesine göre yönetmelikleri Başbakanlık, Bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri çıkartır. Ankara Valiliği, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi ve Milli İstihbarat Teşkilatı’nın kamu tüzel kişiliği olmadığından yönetmelik çıkartamaz. Köy İdaresi ve Kamu İktisadi Teşebbüslerinin kamu tüzel kişiliği vardır ve yönetmelik çıkartabilir. Bunun dışında, il özel idaresi, üniversite, YÖK, TRT, meslek odaları, barolar, belediyeler gibi kurumlar da yönetmelik çıkartabilir. Bakanlar Kurulunun yönetmelik çıkartacağı Anayasa’da belirtilmemiştir. Ancak Bakanlar Kuruluda yönetmelik çıkartabilir.

Fiil Ehliyeti; tam ehliyetli, sınırlı ehliyetli, tam ehliyetsiz ve sınırlı ehliyetsiz olarak ifade edilebilir. Tam ehliyetliler; Ayırt etme gücü olan kısıtlanmamış ergin kişilerdir. Erginlik 18 yaşın dolması ile başlar. Evlenme kişiyi ergin kılar (olağan evlenme 17, olağanüstü 16 yaşın dolmasıdır). Ayrıca 15 yaşını dolduran, ayırt etme gücü olan kişi, kendi menfaati için kendi isteği ile aile rızası hakim kararıyla ergin kılınabilir ve bu kişiler tam ehliyetli olur. Evli kişiler ve kendisine yasal danışman atanmış kişiler sınırlı ehliyetlidir. Ayırt etme gücü olmayan küçük ya da kısıtlılar tam ehliyetsizdir. Sınırlı ehliyetsizler; ayırt etme gücü olan küçük ya da kısıtlılardır. A’da Ahmet tam ehliyetli, B’de Veli tam ehliyetsiz, D’de Ayşe sınırlı ehliyetli ve E’de Fatma tam ehliyetlidir.

Hak ehliyetini kullanmada yaş bakımından bazı konularda sınırlama getirilmiştir. A, B, C ve E bu sınırlamalar için doğrudur. Vakıf kurmak ergin olmayı gerektirdiğinden, D seçeneğindeki ifade yanlıştır. Din seçme hakkı ergin olan kişiye tanınmıştır.

Hakların korunması kamu gücü ile olabileceği gibi kendi gücümüzle de olabilir. Bir kişinin kendisini ya da başkasını korumak için alakası olmayan üçüncü kişinin malına zarar vermesi zaruret hali, zorda kalma, zorunluluk hali ve ıztırar hali olarak ifade edilir. Ömer verdiği zararı ödemekle yükümlü olarak zaruret halini kullanmıştır.

Kişilik, çocuğun sağ olarak tamamıyla doğduğu anda başlar ve ölümle sona erer. Çocuk hak ehliyetini sağ doğmak koşuluyla, ana rahmine düştüğü andan başlayarak elde eder. Kişiliği son erdiren durumları, ölüm, gaiplik ve ölüm karinesi olarak sıralayabiliriz. A, B, D ve E’de verilen ifadeler kişiliğin sona ermesi için doğrudur. Ölüm tehlikesi içinde kaybolma varsa bir yıl süreden sonra gaiplik davası açılabilir. Gaiplik davası asliye hukuk mahkemelerine açılır.

Muvazaa, bir sözleşmede tarafların iradeleri ile irade açıklamaları arasında bilerek ve isteyerek yaratılmış olan uyumsuzluktur. Muvazaalı işlerde iki kişi anlaşarak yanlış irade beyanı ile üçüncü kişileri yanıltırlar. Ahmet Bey’in yaptığı muvazaalı bir işlemdir. İki taraflı yapılan hukuki işlemlerde birinci irade açıklaması “icap”, ikinci irade açıklaması ise “kabul”dür

Suçun manevi unsuru kast ve taksirdir. Suçun kanuni tanımındaki unsurların bilerek ve isteyerek gerçekleştirilmesidir. (TCK. Madde 21) Taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla, bir davranışın suçun kanuni tanımında belirtilen neticesi öngörülmeyerek gerçekleşmesidir. (TCK. Madde 22) Hareket ve ihmal ise cezanın maddi unsurlarını oluşturur

İnsanlar dışındaki bazı mal ve kişi topluluklarına Türk hukuk sisteminde “Tüzel Kişi” terimi kullanılmaktadır. Bu kurumlar kendini teşkil eden bireylerden ayrı bir iradeye sahiptir ve iradesini yasal organları aracılığıyla dışa vurur. Tüzel kişilerin bir kısmı, Devlet, belediye, köy, KİT, Meslek odaları, barolar, il özel idaresi gibi kamu tüzel kişisidir. Bir kısmı ise, şirket, parti, sendika, dernek, vakıf gibi özel hukuk tüzel kişisidir.

Karine, konum tarafından mevcut ve belli olarak kabul edilen bir olaydan, bir olgudan, bilinmeyen bir olayın, bir olgunun varlığı hakkında sonun çıkarılmasını ifade eder. Fiili karine; ispat edilen bir olaydan, başka bir olayın varlığı veya yokluğu sonucunun çıkartılmasına denir. Meyhaneden çıkan bir kişi yalpalıyorsa sarhoş olduğu kanaatine varmak fiili karineye örnektir.

Türk Vatandaşlığı Kanununa göre A, B, D ve E ifadeleri doğru ifadelerdir. İstisnai olarak sporcu, işadamı bilim adamı, sanatçıların vatandaşlığa alınması Bakanlar Kurulunun yetkisindedir. Türk ana ya da babanın çocuğu Türk vatandaşı olabilir.

Mahiyetlerine göre haklar, herkese karşı ileri sürülmesi bakımından mutlak ve bazılarına karşı ileri sürülmesi bakımından nispi haklar olarak ikiye ayrılır. Alacak hakkı herkese karşı değil bazılarına karşı ileri sürüldüğü için nispi haktır. Ayni hak; bir eşya üzerinde herkese karşı ileri sürülen haktır. Telif hakkı; fikir, sanat eserleri gibi fikri haklardır. Velayet hakkı; kişinin çocukları üzerinde ileri sürdüğü haklardır. Kişilik hakkı; kişiye, kişi olması nedeniyle tanınan haklardır. İsim hakkı, şeref, haysiyet hakkı gibi.

Hakim, takdir yetkisini kural içi kanun boşluğunda kullanır. Örneğin adam yaralamak 3 ile 6 yıl arasında bir hapis cezası gerektirir derken kanun isteyerek boşluk bırakmıştır. Hakim yorum yetkisini ise istemeden bırakılan kuraldışı örtülü boşlukta kullanır. Kanunların bir sözü bir de özü vardır “çimlere basmak yasak” derken çimlere oturmanın da, çimleri yolmanın da yasak olduğu yorumu yapılabilir. Uygulanacak yazılı yazısız hiçbir kaynak yoksa hakim kanun koyucu gibi davranarak hukuk yaratır. I, II ve III. verilerimiz doğrudur. Yazılı bir kural yoksa hakimin ilk bakacağı yer örf ve adetlerdir. Ceza hukukunda ve vergi hukukunda örf adet ve hukuk yaratma olmaz.

Anayasamızın 67. maddesi ve 2001 değişikliği ile seçim kanunlarında yapılan bir değişikliğin uygulanabilmesi için, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanamayacağı belirtilmiştir.

Roma hukuku sistemi daha çok Kara Avrupası’nda hayat bulmuştur. Sömürgeleşme olgusu bu hukuk sisteminin yayılmasında etkili olmuştur. Türkiye’de Roma Hukuk Sistemi içerisinde yer alır. Ortak hukuk (Common Law) sistemi, İngiltere’de özellikle XI. yy’da gezici yargıçlar tarafından geliştirilmiştir. Ortak hukuk sistemi kural olarak gelenek hukukuna dayanır. Sosyalist hukuk sistemi, XX. Yüzyılın ilk yarısında yer alan kominist devrimden sonra, Rusya’da uygulama alanı bulmuştur.

Anayasa Mahkemesi; kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve TBMM İçtüzüğünün Anayasa’ya şekil ve esas bakımından uygunluğunu inceler. Anayasa değişiklikleri ise sadece şekil bakımından Anayasa Mahkemesi’nin denetimine tabidir. Tüzüklerin yargısal denetimi ise Danıştay tarafından yapılır.

Bazı hukuk kuralları, hukuk alanında kullanılan deyim ve kavramları açıklığa kavuşturur ve bunların ögelerini belirtir; tanımlarını verir. Böylece, bazı kavramların yahut hukuk kurallarının ne anlama geldiği anlaşılır. Seçeneklerde Türk Medeni Kanunu’nu bazı maddeleri verilmiştir. Verilenlerden D’de verilen madde tanımlayıcı hukuk kurallarına örnektir.