2016 KPSS Türkiye’de İklim Bitki Örtüsü ve Toprak Tamamı Çözümlü Sorular

Türkiye’de iklim özellikleri giderek değişmektedir. Örneğin son 100 yılın en sıcak ve en soğuk değerleri sürekli değişmekte, kurak dönemler uzun sürmekte, sağanak yağışlar, taşkın ve sellere neden olmakta, akarsular ve göller kurumaktadır. (Cevap E)

İklimin farklı olduğu yerlerde bitki, toprak, sıcaklık, yağış, rejim, mesken tipleri, hayvan çeşitleri farklılık gösterir. Türkiye’de iklim çeşidinin fazla olmasında iki kıtada topraklarının bulunması etkili değildir. (Cevap E)

Bozkır bitki örtüsü karasal iklimin görüldüğü yerlerde yaygındır. Karasal iklimin görüldüğü yerlerde yağış azdır. Bu nedenle bu yörelerde kurak topraklar görülür. Toprakta yıkanma az olduğundan tuz miktarı fazladır. Yağışın az olduğu yerlerde nem azdır. Nemin az olduğu yerlerde sıcaklık farkı fazladır. (Cevap C) Türkiye’de dağların güney yamaçlarında sıcaklık bakı etkisiyle daha yüksektir. Bu nedenle güney yamaçlarda; ●● Kalıcı kar sınırı yüksektir. ●● Tarım ürünlerini olgunlaşma süresi kısadır. ●● Tarım ürünü ve ağaç üst sınırı yüksektir. ●● Buharlaşma fazladır.

Türkiye genel olarak Akdeniz ikliminin etkisinde yer alır. Bu nedenle Türkiye’de yağış en fazla kış mevsiminde düşer. İlkbaharda barajların doluluk oranının artacağı tahmini karların ilkbaharda erimesi nedeniyledir. (Cevap E)

Akdeniz ikliminin görüldüğü yerlerde oluşan toprak tipi terra-rossadır. Ülkemizde Akdeniz, Ege ve Marmara’da bu topraklar görülür. (Cevap D)

Türkiye orta kuşakta yer alır. Dünya üzerinde sadece orta koşukta yer alan ülkelerde cephe yağışları görülür. Cephe yağışlarının görülmesinde mutlak konum etkilidir. Türkiye’de denizellik, karasallık ve yükseltiye bağlı olarak aynı anda birden fazla mevsim yaşanır. Birden fazla mevsimin aynı anda yaşanmasında göreli konum etkilidir. (Cevap B) Bir yerde etkili olan iklim şartlarının en belirgin göstergesi o yerin doğal bitki örtüsüdür. Bu yüzden farklı konumlarda olan iki yerin iklimlerinin benzer olduğunun en güçlü kanıtı, söz konusu yerlerin doğal bitki örtülerinin benzer olmasıdır.

Yer şekillerinin engebeli ve yükseltinin fazla olduğu yerlerde gerçek sıcaklık ile indirgenmiş sıcaklık arasındaki fark fazladır. Verilen merkezler arasında ortalama yükseltisi en fazla olanı Ardahan’dır. (Cevap A)

Akdeniz ve Karadeniz’de yol yapım maliyetlerinin fazla olmasında dağların denize paralel uzanması etkilidir. İklimin farklı olduğu yerlerde; •• Giyinme •• Yer şekilleri •• Ulaşım farklılık gösterir. (Cevap E)

•• Akdeniz ikliminin görüldüğü yerlerde → Maki (I) •• Karasal iklimin görüldüğü yerlerde → Bozkır (II) •• Sert karasal iklimin görüldüğü yerlerde → Çayır (III) görülür. (Cevap A) Türkiye’de aynı anda birden fazla mevsimin yaşanmasında özel konum etkilidir. Örneğin Erzurum’da kar yağışının etkili olduğu bir gün Antalya’da denize girilmektedir.

Günün en sıcak anı güneş ışınlarının en dik açıyla geldiği 12.00 değil, güneş ışınlarının daha eğik açıyla geldiği 14.00 civarıdır. Bu durumun nedeni sıcaklık birikimidir. Sıcaklık birikimi ne kadar fazla olursa sıcaklık ortalaması o kadar yüksek olur. Türkiye’de yazların erken başlaması nedeniyle yaz mevsiminin daha fazla sıcak olması bekleniyor. (Cevap A)

Türkiye’de ormanların tahrip olmasında en fazla insanlar etkilidir. İnsanlar yerleşim yeri açmak, tarım alanı açmak gibi nedenlerle ormanları tahrip etmektedir. (Cevap C)

Türkiye’de Akdeniz iklimi, Ege, Akdeniz, Marmara ve Güneydoğu Anadolu’da görülür. Akdeniz ikliminin görüldüğü yerlerde yağış en fazla kış mevsiminde, Karadeniz ikliminin görüldüğü yerlerde sonbaharda, ılıman karasal iklimin görüldüğü yerlerde ilkbahar, sert karasal iklimin görüldüğü yerlerde yaz mevsiminde düşer. (Cevap D) Türkiye Akdeniz ikliminin etkisi altındadır. Türkiye’de farklı iklimlerin yaşanmasında (iklim çeşidinin fazla olmasında) yer şekillerinin çeşitli olması, etrafının denizlerle çevrili olması (özel konum) etkilidir.

Ege Bölgesi’nde dağlar denize dik, Karadeniz’de ise paralel uzanır. Dağların denize paralel uzandığı yerde denizellik etkisi dar alanda, dik uzandığı yerlerde ise geniş alanda etkili olur. (Cevap A)

Türkiye’de kış aylarında Sibirya yüksek basıncının etkili olduğu yıllarda kışlar aşırı soğuk ve kar yağışlı geçer. Denizellik, Basra alçak basıncı ve güney yönlü rüzgârlar sıcaklığı arttırır. (Cevap D)

Türkiye’de yer şekilleri çeşitlidir. Bu çeşitliliğe bağlı olarak iklim farklılık gösterir. Örneğin Ağrı Dağı ile Iğdır Ovası birbirine yakındır fakat iklimleri farklıdır. Bu duruma neden olarak da yükselti arttıkça sıcaklığın azalması gösterilebilir. (Cevap C) Gerçek sıcaklık ile indirgenmiş sıcaklık arasındaki fark yükseltiyle doğru orantılıdır. Yükseltinin fazla olduğu yerlerde fark fazladır, az olduğu yerlerde fark azdır. Erzurum, Kars, Sivas, Hakkâri gibi yükseltinin fazla olduğu yerlerde fark fazladır. Kilis, Edirne, İstanbul, Bursa, Tekirdağ gibi yükseltinin az olduğu yerlerde fark azdır.