2016 KPSS Yasama Organı ve Faaliyetleri Tamamı Çözümlü Sorular

TBMM’nin bilgi edinme ve denetleme yolları; soru, gensoru, meclis soruşturması, genel görüşme ve meclis araştırmasıdır. Başbakan ve bakanları Yüce Divan’a götüren mekanizma meclis soruşturmasıdır. Meclis soruşturması için verilen A, B, C ve D ifadeleri doğrudur. Meclis soruşturması komisyonu raporu Meclise getirilir ve görüşüldükten sonra en az Meclis üye tamsayısı salt çoğunluğun gizli oylaması sonrası Başbakan, Bakan Yüce Divan’a gider. (Cevap E) Başbakan ya da Bakan Yüce Divan’a sevk edilir ise görevleri biter. Başbakan Yüce Divan’a giderse hükümette düşmüş sayılır. Meclis soruşturması, görevi bitmiş Başbakan ve Bakan için de geçmişe dönük yapılabilir.

TBMM kural olarak açık oylama yapar. A, B, C ve E ifadelerinde olduğu gibi, Meclis soruşturması ile kamu baş denetçisi seçimi oylamaları da gizli oylama ile yapılır. Gensoru ile hükümetin düşürülmesinde ise açık oylama vardır. (Cevap D)

TBMM’nin kararları iki türlüdür. Bunlar; (I) kanun ile yaptığı işler ve (II) parlamento kararlardır. Kanun koymak değiştirmek kaldırmak, para basılmasına karar vermek, bütçe kanunlarını görüşüp karara bağlamak, milletlerarası anlaşmalar için uygunluk kararı almak, Bakanlar Kuruluna KHK çıkarma yetkisi vermek ve genel ve özel af çıkarmak bir kanundur. Ancak, savaş ilanı TSK’nın yurtdışına gönderilmesi, erken seçim kararı, milletvekilinin vekilliğini düşürme kararı, meclis başkanını seçme, Anayasa Mahkemesine üye seçme, RTÜK üyelerini seçme, Sayıştay başkan ve üyelerini seçme, Cumhurbaşkanını Yüce Divana gönderme, hükümeti denetleme bir parlamento kararıdır. (Cevap B) Cumhurbaşkanı’nın imzasına giden TBMM kararları kanun, gitmeyen kararları ise parlamento kararlarıdır.

TBMM, kararlarını aksi belirtilmediği sürece toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile alır. TBMM’nin 3/5, 2/3, 3/4 ve üye tamsayı salt çoğunluğu ile aldığı kararlarda vardır. A, B, C ve D Meclisinin en az 2/3 çoğunlukla aldığı kararlar için doğru ifadelerdir. Başbakanın Yüce Divan’a gitmesi ise en az üye tamsayısı salt çoğunluğu ile olur. (Cevap E)

1982 Anayasası’nda Anayasa değişikliği için hükümler 175. maddede ifade edilmiştir. Anayasa değişikliği en az 1/3 milletvekilinin yazılı teklifi ile başlar. İki kez görüşme ve her görüşme sonrası gizli oylama yapılır. Kabul yeter sayısı da 3/5’ten az olamaz, sayı 2/3’ü bulana kadar referandum şarttır. 2/3’ü bulduğunda referandum keyfi duruma düşer, Cumhurbaşkanı dilerse referanduma gönderir. Ayrıca Anayasanın ilk 3 maddesinin değişmeyeceği de 4. maddede belirtilmiştir. (Cevap C)

TBMM kararı alırken tek bir karar alma şekli yoktur. Aksi belirtilmediği sürece, toplantı ve en az karar yeter sayısına uymak şartıyla toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar alır. Savaş ilanı TBMM nitelikli çoğunlukla belirtmediği parlamento kararıdır, toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar alır. (Cevap E)

Milletvekilinin vekilliğinin düşmesi Anayasanın 84. maddesinde yasama ile ilgili dört durum olarak ifade edilmiştir. Buna göre A şıkkı yanlıştır. İstifa eden milletvekilinin vekilliği Meclis oylaması sonrası düşer. Cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin vekilliği ise Anayasanın 101. maddesinde ifade edilmiştir. (Cevap A)

TBMM basit bir çoğunluk ile erken seçim kararı alabilir, seçimleri ancak TBMM erteleyebilir. Seçimler yenilenir ise görevdeki Meclisin yetkileri seçime kadar devam eder. Ara seçimin üç ay içinde yapılabilmesi için %5 milletvekilinde eksilme olması gerekir. Anayasanın 77 ve 78. maddelerine göre A, B, C ve D’deki ifadelerin yanlış olduğunu görüyoruz. E şıkkında ise Cumhurbaşkanına her durumda erken seçim kararı olamayacağını vurgulamakta bu ise doğru bir ifadedir. (Cevap E) Cumhurbaşkanı, hükümet boşluğu sırasında yeni hükümet 45 gün içinde kurulmaz, kurulsa da güvenoyu alamaz ise Meclis başkanına danışarak bir erken seçim kararı alabilir.

A, B, D ve E ifadeleri Anayasamıza göre doğru ifadelerdir. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun hükmünde ifadesi doğru ancak bunlar için yargı yolu kapalıdır. (Cevap C) Temel hak ve özgürlüklere ilişkin Milletlerarası Andlaşmalarla kanun, aynı konuda farklı hüküm içeriyorsa Milletlerarası Andlaşma hükmü esas alınır, diğer konularda çelişiyorsa kanun hükmü esas alınır.

Anayasamızın 150. Maddesine göre kanun değişiklikleri için Anayasa Mahkmesi’ne A, C, D ve E ifadeleri doğrudur. Bakanlar Kurulunun ise iptal davası açma yetkisi yoktur. (Cevap B) Kanunların, KHK ve meclis içtüzüğünün esas bakımından iptal davası açma süresi 60 gündür.

Anayasa’nın 97. Maddesine göre, TBMM Genel Kurulu’ndaki görüşmelerin aleniyeti esas olup, Tutanak Dergisi’nde tam olarak yayınlanacağı hükme bağlanmıştır. Ancak İçtüzük, yasama organının gerek görürse kapalı oturumlar da yapabileceğini de öngörmüştür. Kapalı oturum tutanaklarının yayımı yine TBMM iradesine bırakılmıştır. Keza açık görüşmelerin her türlü vasıta yayımı serbest olup bunun istisnası ilgili oturumdaki Başkanlık Divanı’nın üzerinde Meclisin aksi yönde karar alması halidir. (Cevap C)

Anayasa Mahkemesi’nin işin esasına girerek verdiği ret kararlarının Resmi Gazete’de yayımlanmasından sonra on yıl geçmedikçe aynı kanun hükmünün Anayasa aykırılığı iddiasıyla tekrar başvuruda bulunulamayacaktır. Dolayısıyla redde konu olan ilk başvurunun somut norm denetimi kapsamında gerçekleşmesi gerekmektedir. Soyut norm denetimi çerçevesinde verilen bir ret kararı bu süre yasağını başlatmayacaktır. Ayrıca dikkat edilmesi gereken husus, ilk başvuru itiraz yoluyla gelse de söz konusu ret kararının işin esasına girildikten sonra verilmiş olmasıdır. Anayasa Mahkemesi’nin ön inceleme aşamasında verdiği ret kararı bu yasağı devreye sokmayacaktır. (Cevap E)