Büyük Moleküllü Maddelerin Geçişi
1. Endositoz
Protein, yağ, nişasta, glikojen gibi büyük moleküllü maddeler hücre zarındaki porlardan geçemez. Bu moleküller hücre içine alınırken plazma zarı hücre içine doğru girinti yaparak kesecik oluşturur ya da yalancı ayaklar çıkartarak besini sarar. Bu olay sırasında ATP enerjisi harcanır. Endositozla hücre içine alınan madde sitoplazmada besin kofulu içinde bulunur.
Endositozla besin alınımı, fagositoz ve pinositoz olmak üzere iki şekilde gerçekleşir.
a. Fagositoz
Büyük moleküllü katı maddelerin hücre zarında oluşturulan yalancı ayaklar yardımıyla hücre içine alınmasıdır. Hücre zarından kopan kesecik, sitoplazmada lizozom zarıyla birleşir. Böylece kesecik içindeki moleküller lizozom enzimleriyle sindirilir. Akyuvarların mikropları yemesi, amipin beslenmesi fagositozla gerçekleşir.
b. Pinositoz
Büyük moleküllü sıvı maddelerin hücre zarında cep ya da kanal şeklinde yapılar oluşturularak sitoplazmaya alınmasıdır. Hücre içine alınan sıvı maddenin bulunduğu besin kofulu lizozomla birleşir ve besin sindirilir.
NOT: Fagositoz ve pinositoz hayvan hücrelerinde gerçekleşir. Bitki hücreleri, hücre zarının etrafında hücre çeperi olduğu için fargositoz ve pinositoz yapamaz.
2. Ekzositoz
Hücre zarındaki porlardan geçemeyen büyük moleküllü maddelerin hücre dışına atılmasıdır. Hücre içinde sindirim sonucu oluşan artıklar, enzimler, hormonlar ekzositozla hücre dışına atılır. Hücre dışına atılacak madde zarla çevrilerek koful oluşturulur. Koful hücre zarına doğru hareket eder. Kofulun hücre zarına değdiği yerde bir açıklık oluşur. Koful içindeki madde, bu açıklıktan dışarı atılır. Koful zarı, hücre zarının yapısına katılır.
NOT: Endositoz olayında hücre zarından parça koptuğu için hücre zarının yüzeyi küçülür. Ekzositoz olayında kofulun zarı hücre zarına katıldığı için hücre yüzeyi artar.
[biyoloji_1_ygs_lys]