İsim Tamlaması

İsim Tamlaması

Tamlamalar iki sözcüğün bir araya gelerek yeni bir kavramı anlatmasıdır. İki tür tamlama vardır: İsim tamlaması ve sıfat tamlaması.
Hem isim tamlamaları hem de sıfat tamlamaları tamlayan ve tamlanandan oluşur. İlk sözcüğe tamlayan, ikinci sözcüğe de tamlanan denir.
Ad tamlamasında iki (üç, dört) isim vardır. Bu isimler birbirlerine bir zincirin halkaları gibi bağlanırlar.
Sınıfın tahtasının rengi Sıfat tamlamasında ise sıfat ve isim bulunur. Sıfat ismin özelliklerini belirtir. Her sıfat aynı zamanda bir sıfat tamlaması olur.

İsim Tamlaması

En az iki ismin birbirlerine bağlanmasıdır. Bazen bu isimlerin yerine zamirler de kullanılabilir.
fiunun şurası, neyin nesi

Ad tamlamaları tamlayan ve tamlanandan oluşur.
Tamlanan genellikle iyelik eki alır. İsim tamlamaları kendi içinde dörde ayrılır:

1. Belirtili isim tamlaması

Tamlayan da tamlanan da ek almıştır. İki sözcük arasında aitlik ilişkisi kurulmuştur.

2. Belirtisiz isim tamlaması

Tamlayan sözcüğün ek almadığı, tamlananın iyelik eki aldığı isim tamlaması türüdür.

Belirtisiz isim tamlamasında tamlayanla tamlanan arasında çeşitli anlam ilişkileri bulunur:
a. Tamlayan tamlananın türünü belirtebilir.
Kömür sobası…
b. Tamlayan tamlananın nedenini belirtebilir:
Kaybetme korkusu…
c. Tamlayan tamlananın neyden yapıldığını belirtebilir:
Pamuk ipliği…
d. Tamlayan tamlananın neye benzediğini belirtebilir:
Sigara böreği…
e. Tamlayanla tamlanan birleşip dolaylama yapabilir:
Medeniyet yuları…
f. Her iki sözcük çıkış yeri ilişkisi kurabilir:
Amasya elması…
g. Meslek ismi yapabilirler:
Tarım işçisi
h. Bir nesnenin parçasını belirtebilirler:
Gömlek yakası, saat kadranı…
i. Yer ismi yapabilirler:
Konya Ovası
j. Kurum adı yapabilir:
Edebiyat fakültesi
k. Tamlananın ne işe yaradığını belirtir:
Temizlik bezi

3. Zincirleme isim tamlaması

İkiden fazla ismin oluşturduğu gruplardır. Çeşitli şekillerde karşımıza gelebilir:

Bu tür tamlamalarda da belirtili isim tamlamalarında gördüğümüz özelikler bulunur.

4. Takısız isim tamlaması

Ne tamlayan ne tamlanan ekinin bulunduğu isim tamlamasıdır.
Adana kebap, İstanbul Park, Kütahya porselen, Karanfil Sokak, tas kebap, tavuk döner…

[turkce_ygs_lys]