25 Eylül 1969 tarihinde kurulan İslam İşbirliği Teşkilatı İslam dünyası ülkelerinin hak ve çıkarlarını korumak ve üye devletlerarasındaki işbirliği, yardımlaşma ve dayanışmayı kuvvetlendirmek 01amacıyla faaliyet göstermektedir. İslam İşbirliği Teşkilatı'nın Merkezi Suudi Arabistan'ın Cidde şehridir. 2018 yılı itibariyle İslam İşbirliği Teşkilatı'nın genel sekreteri Dr. Yousef bin Ahmad Al-Othaimeen'dir.
Toplam 57 üyesi bulunan İslam İşbirliği Teşkilatına üye ülkeler şunlardır:
Suriye'nin üyeliği 15 Ağustos 2017 tarihinde Dördüncü Olağanüstü İslam İşbirliği Teşkilatı Zirvesinde askıya alınmıştır. İslam İşbirliği'ne üye olmayıp gözlemci olarak bulunan ülkeler ise Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Bosna-Hersek, Orta Afrika Cumhuriyeti, Rusya ve Tayland'dır. Türkiye örgütün kurucu üyesidir.
İslam İşbirliği Teşkilatı'nın tarihçesi
Örgüt 21 Ağustos 1969 yılında İsrail'in Filistin'i işgali ile birlikte Kudüs'te bulunan Al-Aksa Mescidinin yıkılmasının İslam dünyasında uyandırdığı olumsuz tepkiler üzerine 22-25 Eylül 1969 tarihinde Rabat'ta yapılan İslam Zirve Konferansı'nda kurulmuştur. Bu tarihte İslam İşbirliği Konferansı adıyla kurulan teşkilat Haziran 2011'de Astana'da yapılan 38. Dışişleri Bakanları Konseyi'nde İslam İşbirliği Teşkilatı adını almıştır. 1970 yılında hisse Cidde'de yapılan bir İslam Dışişleri Bakanları Konferansı'nda teşkilatı bir genel sekreter atanmasının ve Sekretarya oluşturulmasının adımı atılmış ve Kudüs'ün kurtarılmasına kadar sekretarya ve teşkilatın Cidde'de faaliyet göstermesine karar verilmiştir.
İslam İşbirliği Teşkilatı üst düzey yönetici grubunda iki kategoride toplantı yapmaktadır; birincisi İslam İşbirliği Teşkilatı Zirve Toplantıları, diğeri ise Dışişleri Bakanları Konseyi Toplantısı
Zirve Toplantıları
Zirve toplantıları her 3 yılda bir yapılmakta olup teşkilatının en üst düzey karar alma organıdır. Devlet ve hükümet başkanları düzeyinde yapılan zirve toplantıları gerek görüldüğünde olağanüstü olarak da yapılmaktadır. Zirve toplantılarına Asya, Afrika ve Arap ülkeleri dönüşümlü olarak ev sahipliği yapmaktadır. Bu esas diğer alt düzey toplantılar için de geçerlidir.
İslam İşbirliği Teşkilatı kuruluşundan 2018 yılına kadar 13 olağan zirve, 7 olağanüstü zirve toplantısı yapmıştır. Son 2 yani 6. ve 7. olağanüstü zirveler Türkiye'de Kudüs gündemi ile yapılmıştır. Bu zirvelerin amacı Amerika Birleşik Devletleri'nin Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanımasına ve İsrail'in Kudüs'te yapmış olduğu katliamlara dikkat çekmek ve tepki göstermektir. Her iki zirve de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın çağrısında ve başkanlığında düzenlenmiştir. Ayrıca teşkilatının 13. zirve toplantısı 14-15 Nisan 2016 tarihlerinde İstanbul'da “Adalet ve Barış İçin Birlik ve Dayanışma teması gündeme taşınarak gerçekleştirilmiştir. 2016 tarihinde İslam İşbirliği Teşkilatı dönem başkanlığını da Türkiye yüklenmiştir.
Dışişleri Bakanları Konseyi Toplantısı
Dışişleri Bakanları Konseyi toplantısı Her yıl farklı bir ülkede gerçekleştirilmektedir. Türkiye Bu toplantıya 1976, 1991 ve 2004 yıllarında ev sahipliği yapmıştır ve Dışişleri Bakanları Konseyi Toplantısına aynı zamanda 3 defa dönem başkanlığında bulunmuştur.
İİT Genel Sekreterliği
İslam İşbirliği Teşkilatı Genel Sekreteri Profesör Dr. Ekmeleddin İhsanoğlu 1 Ocak 2005 tarihinden 2014 yılına kadar İslam İşbirliği Teşkilatı genel sekreterliğini yapmış olan ilk Türk vatandaşıdır. 2009 yılında görev süresi biten İhsanoğlu'nun görevi Dışişleri Bakanları Konseyi tarafından 5 yıllığına daha uzatılmış olup 2014 yılına kadar görevine devam etmiştir. 2014 yılında Suudi Arabistan eski bakanlarından Dr. İyad Medeni genel sekreter olarak tayin edilmiş ve bu görevini 2016 yılına kadar yapmış ve istifa etmiştir. İslam İşbirliği Teşkilatı genel sekreterliğine 17 Kasım 2016 tarihinde düzenlenen Dışişleri Bakanları Olağanüstü Toplantısında Suudi Arabistan'ın Adayı Dr. Yusuf Bin Ahmed Al Othaimeen birliği ile getirilmiştir.
İslam İşbirliği Teşkilatı Şartı Nedir?
İslam İşbirliği Teşkilatı'nın temel ilke ve prensiplerini oluşturan ilk şartı ilk defa 1972 yılında Rabat'ta yapılan. İslam Dışişleri Bakanları Konferansı'nda kabul edilmiştir. Daha sonra 14 Mart 2008 yılında da kadar yapılan 11. İslam Konferansı Örgütü zirvesinde yeni kabul edilen şart, İslam Konferansı örgütünün temel kurucu belgesi olarak kabul edilmiştir. Bu belgede konferansa üye olan ülkelerin üyelik durumları, konferansın prensip ve amaçları, gözlemcilerin durumu, uyuşmazlıkların barışçı olarak halledilmesi, bütçe ve maliye hususları yer almaktadır.
İslam İşbirliği Teşkilatı 2016 2025 yılları arasında gerçekleştirmeyi düşündüğü 10 yıllık eylem programını 13 İslam Zirvesi'nde nihayete erdirmiştir. Programda temel olarak sivil irade, dayanışma ve ortak İslam hareketi, ılımlılık ve İslam'ın hoşgörü anlayışı, İslam hukuku, İslam Fıkıh Akademisi, terörizmle mücadele, İslamofobi ile mücadele, insan hakları ve iyi yönetişim, Filistin ve işgal edilmiş Arap toprakları, çatışmaların önlenmesi ve çözümü, barış tesisi, ekonomik işbirliği, İslam Kalkınma Bankası'nın desteklenmesi, doğal afetler karşısında sosyal dayanışma, Afrika'da yoksullukla mücadele, yükseköğretim-bilim ve teknoloji, İslam dünyasında kadın, genç ve çocuk hakları ve aile, üye ülkeler arasında kültürel değişim gibi birçok alanda detaylı bir yol haritasına ihtiyaç duyulmuş ve reform hareketine girilmiştir.
Türkiye İslam İşbirliği Teşkilatı'nın kurucu üyelerinden olup bir ve bütün faaliyetlerine katkıda bulunmaktadır . İslam coğrafyasına yönelik olarak bütün meselelerde İslam İşbirliği teşkilatına öncülük etmekte ve son yıllarda olağanüstü zirvelere ev sahipliği yapmaktadır . son iki olağanüstü zirvede Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın gayretleri ile Kudüs ve Filistin sorunları ele alınmış, Amerika'nın ve İsrail'in yapmış olduğu insanlık dışı uygulamalara Türkiye'nin ev sahipliğinde tepki gösterilmiştir .
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ise İslam İşbirliği Teşkilatına gözlemci statüsünde katılmakta olup Dışişleri Bakanı Bakanları Konseyi'ne temsilci göndermektedir . İslam İşbirliği Teşkilatı ise Kıbrıs sorununa çözüm noktasında Türkiye tarafında yer almaktadır.
İslam İşbirliği Teşkilatı'nın Alt Komisyonları İse Şöyledir:
İslam İşbirliği Teşkilatı Daimi Komitesi
İslam İşbirliği Teşkilatı Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi
İslam Kalkınma Bankası
İslam Ülkeleri İstatistik Ekonomik ve Sosyal Araştırma ve Eğitim Merkezi
İslam İşbirliği Teşkilatı İslam Tarih Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi
İslam İşbirliği Diyalog ve İşbirliği Gençlik Forumu
İslam Ülkeleri Müşavirler Federasyonu
İslam Ülkeleri Standartlar ve Metroloji Enstitüsü
İslam İşbirliği Teşkilatı Yayıncılık Düzenleyici Otoriteler Forumu
İslam Oşinografi Merkezi
İslam Ülkeleri Çimento Birliği'dir
Türkiye aynı zamanda bu kuruluşlardan bazılarına ev sahipliği yapmaktadır . Bu kuruluşların gerçekleştirmiş olduğu projeler ve işbirliğini artırmaya yönelik çalışmalar zirve toplantılarında desteklenmektedir .
[ad3]
Türkiye'nin aynı zamanda İslam İşbirliği Teşkilatı polis işbirliği ve Koordinasyon Merkezi ile İslam İşbirliği Teşkilatı'nın Medya Forumu'na ev sahipliği yapması düşünülmektedir . Diğer yandan İslam İşbirliği Teşkilatı İstişari Kadın Konseyi Başkanı Esra Albayrak tır .
Türkiye İslam İşbirliği Teşkilatı Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi (İSEDAK) başkanlığını yürütmektedir. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından yürütülen ve her yıl Türkiye'de bir kez bakanlar seviyesinde, bir kez de teknik düzeyde İzleme Komitesi Toplantısı yapılmaktadır . İSEDAK İslam ülkeleri arasındaki ticari ve finansman enstrümanlarının daha fazla işlerlik kazandırılması ve ticari alanda İslam ülkeleri arasındaki trafiğin artırılması yönünde çalışmalar yapmaktadır .
İslam İşbirliği Teşkilatı İslam Tarih Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi İstanbul'da bulunmaktadır . bu birim üretmiş olduğu somut proje ve çalışmaları ile dikkat çekmektedir . İslam Ülkeleri İstatistik , Ekonomik ve Sosyal Araştırma ve Eğitim Merkezi de Ankara'da bulunmaktadır . Diğer yandan Ankara İslam Ülkeleri Standartlar ve Metroloji Enstitüsü'nün merkezidir . İstanbul ise İslam Konferansı Diyalog ve İşbirliği Gençlik Forumu'na ev sahipliği yapmaktadır .