Sindirime Yardımcı Organlar

Sindirime Yardımcı Organlar

Karaciğer

  • Karaciğer, insanda en büyük organlardan biridir. Karın boşluğunda ve midenin sağ üst kısmında alır.
  • Yaklaşık 2 kg ağırlığında, vişne çürüğü rengindedir.
  • Üzerini bağ dokudan oluşan Glisson kapsülü örter.
  • Glisson kapsülünü ise karın zarı (periton) sarar.
  • Karaciğer sağ ve sol olmak üzere iki büyük loptan oluşur.
  • Sağ lob tekrar iki küçük loba ayrılır. Bu loplar da binlerce küçük lopçuk adı verilen birimlere ayrılır.
  • Karaciğerde gerçekleşen üm olaylar bu lopçukların içinde gerçekleşmektedir.

Kalp

  • Lopçuk merkezinde uzanan damara merkezi toplardamar denir.
  • Lopçuk çevresinde ise loplar arası toplardamar, loplar arası safra kanalı ve karaciğer atardamarı dalları bulunur.
  • Karaciğer hücreleri lopçuk merkezinden, çevresine doğru belirli bir düzende yerleşmiştir.
  • Bu hücreler arasında karaciğer sinüsleri (boşluk) vardır.
  • Sinüsler, karaciğer hücreleri ve safra kanalları ile bağlantılıdır.
  • Karaciğere iki ayrı yerden kan gelmektedir. Birincisi dalak ve sindirim organları, ikincisi ise aort damarıdır.
  • Karaciğere alttan giren karaciğer kapı toplardamarı sindirim ürünlerini taşır, aorttan dallanan karaciğer atardamarı ise O2 ce zengin kanı taşır.
  • Bu damarlardan ayrılan kılcallar lopçuğu çevreler. Karaciğer hücreleri arasına yayılır.
  • Lopçuk ortasındaki kanalcıkları karaciğerden çıkan karaciğer üstü toplardamarını oluşturur.
  • Karaciğer hücreleri arasında üretilen safra, safra kanallarına boşaltılır.
  • Bu kanallar lopçuk çevresi safra kanalına açılır.
  • Safranın bir kısmı safra kesesine, bir kısmı da koledok kanalıyla onikiparmak barsağına water kabarcığıyla dökülür.
  • Eğer safra kesesi veya kanalı tıkanırsa safra kana karışır.
  • Deri ve gözlerin akında sarı renk görülür.
  • Bu duruma sarılık denir.
  • Safra içinde su, safraya renk veren pigmentler, yağ asitleri, kolesterol ve safra tuzları bulunur.
  • Safra enzim değildir. ın sindirimine yardımcı olan bir salgıdır.
  • Yağların yüzeyini genişleterek enzimlerin etkinliğini arttırmaktadır.
  • Safra bağırsağa gelen asidik besinlerin nötr hale gelmesinde,yağda eriyen vitaminlerin (A, D, E, K) emiliminde zararlı bakterilerin öldürülmesinde etkilidir.

Karaciğerin Görevleri

  • Safra üretir. Safra yağların mekanik sindirimini sağlayarak lipazın etkinliğini arttırır.
  • Safra salgılayarak onikiparmak bağırsağına gelen asitli kimus sıvısının nötrleşmesini sağlar.
  • Kandaki fazla glikozun, glikojen halinde depolanmasını sağlar.
  • Gerektiğinde depo glikojenin glikozlara parçalanmasını ve böylece kan şekerinin normal seviyede tutulmasını sağlar.
  • Fibrinojen ve trombojen gibi proteinlerin salınmasıyla kanın pıhtılaşmasını düzenler.
  • Proteinlerin karbonhidrat ve yağlara dönüşümünü sağlar.
  • Yaşlanmış alyuvar hücrelerini parçalar (kupfer hücreleri ile).
  • Kansızlık halinde alyuvar hücrelerini üretir. (Retikula – Endotel hücreleri ile).
  • Zehirli (NH3) maddesini, daha az zehirli (üre) ve (ürik asit) gibi azotlu maddelere dönüştürür.
  • A, D, E, K vitaminlerini depolar.
  • Vücut ısısını düzenlemeye yardımcı olur.
  • Provitamin A dan A vitamini sentezler.
  • İlaçların toksit etkilerini azaltır.
  • Kanın damar içinde pıhtılaşmasını engelleyen heparini üretir.
  • Lenf yapımında görevlidir.
  • Vücuttaki cinsel hormonların fazlasını yok eder.
  • B12 vitamini sentezler.

Pankreas

  • Mide ve onikiparmak bağırsağı arasında yer alır.
  • Yaprak şeklinde 70 – 75 gr ağırlığında pembe renkli karma bir bezdir.
  • Pankreasın enzim salgılayan bölgesi tükrük bezlerinin yapısına benzemektedir.
  • Buradaki pankreas asinüslerinden salgılanan enzimler; lipaz, amilaz, tripsinojen ve imotripsinojendir.
  • Bu enzimler wirsüng kanalı ile onikiparmak bağırsağının water kabarcığına gönderilir. Pankreasın enzim salgılama özelliği ekzokrin (dış salgı) bezlerine benzemektedir.
  • Pankreas aynı zamanda hormon da salgılar. Salgıladığı hormonlar insülin ve glukagondur. Langerhans adacıklarındaki b hücreleri insülin, a hücreleri ise glukagon salgılar.
  • İnsülin ve glukagon kan şekerinin düzenlenmesinde etkilidir.
  • Kan şekerinin yükselmesi durumunda insülin, azalması durumunda glukagon salgılanarak, kandaki glikoz miktarı dengeye getirilmiş olur.

ÖRNEK: İnsanda pankreas özsuyu, oluşumundan sindirim olayına karışıncaya kadar

I. Water kabarcığı
II. Wirsung kanalı
III. Lanperhans adacıkları
olarak adlandırılan yapıların hangilerinden geçer?
A) YalnızI B)YalnızII C)Yalnız III D) I ve II E) II ve III
1994 ÖYS
ÇÖZÜM: Pankreas özsuyunda bulunan amilaz, lipaz, tripsinojen ve kimotripsinojen salgıları wirsüng kanalı ile onikiparmak bağırsağının water kabarcığına dökülür. Langerhans
adacıkları ise sindirim olayında görev yapmaz.
Yanıt D

bahar yayınevi uyarı
Sınavlara Hazırlık Arama Robotu
YGS & LYS TEOG KPSS TUS KPDS Ehliyet Sınavı PMYO JANA

Seçim esnek olup ilgili alanları seçiniz, Örneğin ehliyet sınavı için branş olarak matematik seçmeyiniz :)