Akarsu Aşınım şekilleri

Akarsu şınım şekilleri

1. Vadiler

  • Akarsuların içinde aktıkları yatağı aşındırmasıyla meydana gelen doğal oluklardır. Akarsuyun aşındırma gücüne ve arazinin direnç özelliklerine göre farklı vadi tipleri oluşmuştur.

a. Çentik Vadi :

  • Akarsuların  yatak eğimlerinin fazla olduğu yerlerde derine aşınıma bağlı olarak oluşan şekillerdir. Ülkemiz genç oluşumlu olduğu ve suları hızlı aktığı için bu vadi çeşidi bolca görülür.

centik_vadi
vadi

b. Kanyon Vadi :

  • Genelde kalkerli araziler üzerinde oluşan derine aşındırma sonucu meydana gelen şekillerdir.
  • Vadi yamaçları dik ve taraçalı (basamaklı) görünüm alır.
  • ABD'deki Büyük kanyon (Kolorado Kanyonu) ve ülkemizdeki Göksu Kanyonu güzel örneklerdir.

Kanyon_Vadi
vadi_kanyon

c. Boğaz (Yarma) Vadi :

  • Dağları enine yarıp geçen dik ve derin vadilerdir. Bu vadi dağın iki yamacindaki ova veya düzlükleri birbirine bağladığı için doğal geçit özelliği gösterirler.
  • Ülkemizde Toroslar üzerindeki Gülek boğazı, Sakarya ırmağının oluşturduğu Geyve boğazı gibi.

bogaz
bogaz_vadi

d. Yatık Yamaçlı (Asimetrik) Vadi :

  • Arazinin her iki yüzünde farklı dirençteki alanların aşındırılmasıyla farklı yükselti ve şekillerin oluştuğu vadi çeşitididir.

yatik_yamacli_vadi

yamac_vadi

e. Geniş Tabanlı Vadi :

  • Akarsu yatağındaki eğimin azaldığı akış hızının yavaşladığı aşağı çığırlarda görülür. Derine aşındırma azalmış, yana aşındırma ve biriktirme artmıştır. Akarsuların ovalarda aktıkları yerlerde görülür. Ege ovaları gibi.

Genis_Tabanlı_Vadi

genis_tabanli

2. Dev Kazanı

  • Akarsuların şelale şeklinde döküldükleri yerlerde oluşan derin çukurluklardır. Bu çukurlukların derinlikleri 1-2 m ile 7-8m'ye kadar ulaşır. Ülkemizde Manavgat, Düden, Kurşunlu şelalelerinde dev kazanları belirgin olarak görülür.

Dev_Kazani

cukur_derinlikleri

3. Peneplen (Yontukdüz)

  • Başta akarsular olmak üzere dış kuvvetlerin yeryüzünün yüksek ve engebeli yerlerini düzleştirmesiyle oluşturdukları hafif dalgalı şekillerdir. Aşındırmanın sonudur. Tüm arazi deniz seviyesine yaklaştırılmıştır. Eski (yaşlı) kara parçalarında görülür

Peneplen

yontukduz

4. Plato

  • Akarsular tarafından derince yarılmış ve birbirinden ayrılmış olan dalgalı düzlüklerdir.

plato

5. Peri bacası :

  • Volkanik kül, tüf ve kayaçların bulunduğu yarıkurak bölgelerde sel ve yağmur sularının farklı dirençteki yüzeyleri aşındırmasıyla oluşan şekillerdir.

Peribacalarının oluşumunda;

  • Volkanizma
  • Eğim
  • Sel ve yağmur suları
  • Bitki örtüsünün cılız olması

etkili olmuştur.

  • Ülkemizde İç Anadolu bölgesinde (Nevşehir) görülen bu şekiller önemli turizm potansiyelleridir.

peribacalari

urgup_peribacalari

6. Kırgıbayır (Badlands)

  • Kurak ve yarıkurak iklim bölgelerinde yüzeysel akış ve sel sularının bitki örtüsünün zayıf olduğu yüzeylerde oluşturduğu yarıntılardır. 'nde yaygın olarak görülür.

Kirgibayir

bahar yayınevi uyarı
Sınavlara Hazırlık Arama Robotu
YGS & LYS TEOG KPSS TUS KPDS Ehliyet Sınavı PMYO JANA

Seçim esnek olup ilgili alanları seçiniz, Örneğin ehliyet sınavı için branş olarak matematik seçmeyiniz :)