İnsanda Solunum Sistemi
- Solunum sisteminin, oksijeni alıp karbondioksiti vücuttan uzaklaştırmasının yanında başka görevleri de vardır.
- Konuşma seslerinin oluşması, mikroplara karşı vücudu koruma vb.
- Solunum sistemi organları, işlevlerini yapmak üzere özelleşmiş yapılara sahiptir.
- İnsanda solunum sistemi; burun, yutak, gırtlak, soluk borusu ve akciğerlerden oluşur.
Burun
- Burun iç yüzeyinde mukus bezi, koku alma reseptörleri, siller bulunur.
- Alınan hava mukus tarafından nemlendirilir.
- Burnun iç yüzeyindeki kılcal damarlar havayı ısıtır. Kıllar,yabancı cisimlerin (toz vs.) tutulmasını sağlar.
Yutak (Farinks)
- Ağız ve burun boşluğunun birleştiği yerdir. Yutak alınan havanın soluk borusuna geçmesini sağlar.
Gırtlak (Larinks)
- Soluk borusunun başlangıç kısmıdır.
- Yutak ile soluk borusunu birbirine bağlar.
- Gırtlağın üst açıklığına glottis denir ve yutma esnasında epiglottis (küçük dil) tarafından kapatılmasının dışında, sürekli açıktır.
- Gırtlak kıkırdaktan yapılmıştır, içinde ses telleri bulunur.
- Sakin durumda iken ses telleri birbirinden ayrı durur.
- Ses meydana gelirken birbirine yaklaşır ve kısmen temas ederler.
- Hava ses tellerini titreştirir, ses oluşur.
- Ağız, dil, diş, dudaklar, farinks (yutak) sayesinde gırtlakta oluşan ses konuşma şekline döner.
Soluk Borusu (Trake)
- Soluk borusu, gırtlağın devamı olup yemek borusunun ön tarafında yer alır ve bronşlara kadar uzanır.
- Çapı 2 cm, uzunluğu 10 – 12 cm kadardır. Üst üste dizilmiş yarım ay şeklindeki kıkırdak halkalardan oluşur.
- Epitel hücreleri silli (titrek tüylü) dir. Burada mukus salgılayan goblet hücreleri bulunur.
- Mukus, soluk borusunun iç yüzeyinin nemli kalmasını sağlar ve havadaki küçük tozları tutar.
- Bu tozlar, sillerin yutağa doğru hareketleri sayesinde mukusla birlikte ağızdan dışarı atılır.
- Soluk borusunu astarlayan içteki dokudan sonra düz kas demetleri yer alır.
- Soluk borusu akciğerlere yaklaştığında iki kola ayrılır. Bu kollardan her birine bronş denir.
- Bronşlar, akciğer içinde bronşçuk denilen daha ince borucuklara ayrılır.
- Bronşçuklar da alveollere açılır.
Akciğerler
- Akciğerler göğüs kafesindeki boşlukta bulunur.
- Göğüs boşluğu ile karın boşluğu diyafram kası ile ayrılır.
- Diyafram, akciğerleri alttan çevreler.
- Akciğerler sağ ve sol akciğer olmak üzere iki tanedir.
- Sağ akciğer üç bölmeli (loplu), sol akciğer iki bölmeli (loplu) dir.
- Sol akciğerin sağ akciğerden daha küçük olmasının sebebi alt tarafında kalbin bulunmasıdır.
- Akciğerlerin üzeri pleura zarı ile örtülüdür. Bu zar iki katlı dır. Akciğerleri basınç ve darbeden korur.
- Akciğerlerde gaz değişimini sağlayan çok sayıda hava keseleri yani alveol bulunur. Alveoller akciğer solunum yüzeyini arttırırlar.
- Tek katlı epitel dokudan oluşan alveollerin etrafı çok sayıda kılcal kan damarları ile çevrilidir.
- Alveollere giren havanın oksijeni difüzyonla kılcal damarlara geçer, alyuvarlardaki hemoglobin ile birleşir.
- Karbondioksit ise kandan difüzyonla alveollere geçer, dışarı atılır.
[biyoloji_2_ygs_lys]