Sosyal Davranışlar

Davranışlar

  • Aynı türden iki veya daha fazla canlının birbiriyle etkileşimi sonucu sosyal davranışlar oluşur.
  • Bunlar işbirliği,üstünlük, yarışma, iletişim ve alan savunması gibi davranışlardır.
  • Topluluk elemanları arasında iletişim ve haberleşme sesli, görsel ya da kimyasal mesajlarla sağlanır.
  • Bu şekilde canlıların avlanma, üreme, savunma, korunma gibi eylemleri gerçekleştirilir.
  • Canlılar arasında görülen sosyal davranışta iletişim önemli rol oynar.
  • Tür içinde dişi ve erkeğin birbirini bulması, besin kaynaklarını ve olası bir tehlikenin grubun diğer üyelerine haber verilmesi için görme, ses,tat ve dokunma gibi yollarla iletişim sağlanır.
  • Erkek cırcır böcekleri kanatlarını birbirine sürterek oluşturduğu sesle dişileri cezbeder.
  • Dişi kurbağa değişik sesler çıkararak erkek kurbağayı çağırır.
  • Balinalar 10 km den fazla mesafeler boyunca birbiriyle sualtı şarkılarıyla iletişim kurarlar.
  • Arılar arasındaki iletişim vücut hareketleri serilerinden oluşan dans ile sağlanır.
  • Bitki özü bakımından zengin bir alan bulan gözcü arı kovana döndüğünde,besinin bulunduğu alanın yönünü ve kovana uzaklığını diğer arılara dans ederek anlatır.
  • Bunun için güneşin konumu esas alınır.
  • Besin kaynağı kovana yakın ise gözcü arı daireler çizerek dans eder.
  • Eğer besin kaynağı kovana ise gözcü arı sallanarak dans eder. Dairesel hareketlerin yönü, besin kaynağının yönünü belirtir.
  • Sallanma hareketinin sıklığı ise uzaklığı belirtir.
  • Sallanma dansı yapan arı yukarı doğru hareket ediyorsa besin güneşle aynı yöndedir.
  • Aşağı doğru hareketi ediyorsa besin güneşe zıt yöndedir.
  • Eğer arının sallanma dansı güneş ile kovan arasındaki dik doğrultuda çizgiden soğa veya sola doğru eğik ise,arada oluşan açı besinin sağa veya sola doğru o açının oluşturduğu yönde olduğunu gösterir.

Örnek

  • Sallanma dansı bu çizginin 30° sağına doğru ise, besin güneşin sağına doğru 30° lik yöndedir. Kovan karanlık bile olsa arılar danstaki açıyı algılayabilirler.

feromon

  • Hayvanların bir kısmında feromon denilen kimyasal maddeler mesaj olarak kullanılır.
  • Feromonlar aynı türün diğer bireylerinin davranışlarını etkiler.
  • Aynı türden olan canlıların birbirlerinin salgıladığı feromonları algılayabilecek özel reseptörleri vardır.
  • Bundan dolayı başka türden olan canlılar bu feromonları algılayamazlar.
  • Feromonlar bazı türlerde eşeysel çekim için kullanılır.

Örnek

  • Dişi ipek böceğinin salgıladığı feromon, 3 km uzaktaki bir erkek ipek böceğini uyaracak özelliktedir.
  • Canlılarda besin ve sığınak bulma, düşmanlardan korunma gibi olaylar işbirliğine dayalı davranışlarla gerçekleştirilir.
  • Her canlı organizma beslenme, üreme, korunma gibi belirli ihtiyaçlarına cevap verebilmek için bir ortam içinde yerleşme eğilimindedir.
  • Buna toprağa bağlanma, doğal olarak yaşadıkları bölgeye de yayılma (yaşam) alanı denir.
  • Bir çok hayvan bu alanı aynı tür ya da farklı tür bireylerden korur. Bu olaya da alan savunması denir.
  • Aynı türe ait bireylerin etkin bir etkileşim içinde oluşturduğu gruba sosyete denir.

Örnek
Arı, kuş, insan sosyeteleri.

Sosyetelerin Özellikleri

  • Sosyetelerde hiyerarşi vardır.
  • Sosyeteyi oluş bireylerin üstünlük derecelerine göre sıralanması ile oluşmuş sosyal hiyerarşi denilen bir organizasyon vardır.
  • Grubu oluşturan her bireyin kendine özgü bir görevi vardır.

Örnek

  • Bal arıları sosyetesi, bir kraliçe arı, işçi arılar ve erkek arılardan oluşur.
  • Kraliçe arı üremeden sorumludur.
  • Erkek arı yumurtaların döllenmesi için sperm üretir.
  • İşçi arıların ise yavruların korunması, beslenmesi, mum yapımı,kovana nektar ve polen taşıma gibi görevleri vardır.
  • Sosyetelerde liderlik vardır.
  • Sosyeteyi oluşturan bireyler arasında, bazı yönleriylediğerlerinden üstün olan birey “lider” dir.
  • Lider grubun menfaatleri ile en çok ilgilenen, en uyanık ve kurnaz olan bireydir.
  • Bireyler arasında farklı şekillerde sağlanan güçlü bir iletişim ve haberleşme ağı vardır.
  • Her canlı ihtiyaçlarını karşılayabilmek için sınırlarını çevresindeki canlılara haber verdiği bir yaşama alanı belirler.
bahar yayınevi uyarı
Sınavlara Hazırlık Arama Robotu
YGS & LYS TEOG KPSS TUS KPDS Ehliyet Sınavı PMYO JANA

Seçim esnek olup ilgili alanları seçiniz, Örneğin ehliyet sınavı için branş olarak matematik seçmeyiniz :)