Balıklarda Tuz ve su Dengesi

Tatlı su balıkları

• Vücutlarındaki tuz derişimi, çevreye göre daha yüksektir.
• Su içmezler. Osmozla su solugaçlardan girer.
• Vücut suya karşı geçirgen olmayan deri ile örtülüdür.
• Vücut için gerekli olan tuz, solungaçlardaki özel hücreler tarafından aktif taşıma ile tatlı sudan alınır.
• Çok iyi gelişmiş glomerulusları fazla miktarda suyun süzülmesini sağlar.
• Geri emilim olmadığı için idrarları az yoğun yani hipotoniktir.

tuzlu su balıkları

• Vücutlarındaki tuz derişimi, çevreye göre daha azdır.
• Su kaybını önlemek için devamlı su içerler.
• Tuzlu su içildiğinde su vücutta kalır, fazla tuz solugaçlardan aktif taşıma ile dışarı atılır.
• Vücutları kısmen, suya geçirgen olmayan deri ile örtülüdür.
• Azotlu artık ürünler amonyak şeklinde solungaçlardan atılır.
• Glomerulusları su kaybını önlemek için az gelişmiş, küçük tüp şeklindedir. İdrarları azdır.

NOT: Köpek balıkları; NH3 ü üreye ve dönüştürülerek vücut dışına atılır. Denizde yaşadıkları halde glomerulusları iyi gelişmiştir. Kanları deniz suyuna göre hafif hipertoniktir.
İdrarları hipotoniktir.

NOT: Su kaybını engellemek amacıyla, çöl hayvanlarında henle kulpu uzundur. Örneğin; Deve

ÖRNEK: Aynı cinse ait, büyüklükleri aynı iki fare türünden biri çölde, diğeri ılıman bölgede yaşamaya uyum sağlamıştır.
Bu türlerin boşaltım sistemi ile ilgili olarak, aşağıdakilerden hangisi çölde yaşamayı kolaylaştıran bir uyumdur?
A) Üreterlerinin oransal olarak daha kısa olması
B) Böbreklerinin oransal olarak daha fazla sayıda nefron taşıması
C) Henle kulpunun oransal olarak daha uzun olması
D) İdrar kesesinin oransal olarak daha büyük olması
E) Glomerulus yumaklarının oransal olarak daha büyük olması
1997 ÖYS

ÇÖZÜM: Çölde yaşayan hayvanlarda henle kulpu daha uzundur.
Bu durum su kaybını engeller.
Yanıt C

ÖRNEK: Tatlı suda yaşamaya uyum sağlamış bir omurgalıda,
I. Glomerulusları az gelişmiş böbrek
II. Henle kulplarındaki kılcaldamar ağı az gelişmiş böbrek
III. Vücut dışına tuz salgılayan bez
yapılarından hangileri bulunur?
A) YalnızI B)YalnızII C)Yalnız III D) I ve II E) II ve III
1998 ÖYS

ÇÖZÜM: Tatlı su balıklarında glomerulus çok iyi gelişmiştir. Henle kulbundaki kılcaldamar ağı az gelişmiş olduğundan suyun
geri emilimi olmaz. Tatlı su balıklarında vücut dışına tuz salgılayan bez bulunmaz.
Yanıt B

ÖRNEK: Tatlı su balıklarıyla ilgili olarak aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Vücutlarındaki tuz derişimi, çevrelerine göre yüksektir.
B) Hipotonik idrar oluştururlar.
C) Su içemezler.
D) Vücutları için gerekli olan tuz solungaçlarında bulunan özel hücreler tarafından aktif taşıma ile tatlı sudan alınır.
E) Böbrek glomerulusları küçüktür.

ÇÖZÜM: Tatlı su balıkları aktif taşıma ile ortamdan tuz alırlar. Vücutlarındaki tuz derişimi ortamdakinden fazladır. Vücutlarına çok miktarda su girdiği için ayrıca su içmezler. Böbrek
glomerulusları büyüktür ve hipotonik idrar oluştururlar.
Yanıt E