Dalga Birikim Şekilleri

Dalga Birikim Şekilleri Kıta sahanlığının genişlediği ve kıyıdaki derinliğin azaldığı alanlarda dalgalar getirdikleri malzemeleri kıyıda biriktirirler. Boyuna kıyılarda birikme az olurken enine kıyılarda birikme daha fazla olur. 1. Kıyı Seti (Kıyı Kordonu) Dalga ve akıntılar taşıdıkları kum ve küçük materyalleri delta kenarları ve koyların ağızlarında birikerek kıyı kordonlarını oluştururlar. Güney Ege’de görülür. 2. Kıyı Oku Dalga ve […]

Dalga Aşınım Şekilleri

Dalga Aşınım Şekilleri Deniz ve göl yüzeylerinde görülen salınım hareketlerine dalga denir. Dalgaların oluşumunda temel olan rüzgarlardır. Ayrıca deniz gibi depremleride dalga oluşumuna neden olurlar. Dalgalar aşındırma ve biriktirme yoluyla yeryüzünü şekillendirirler. Aşındırma Şekilleri Derinliğin fazla olduğu açık denizlerde görülen büyük dalgalar kıyıya yaklaştıkça derinliğinde azalmasıyla kıyıya sürtünür, çarpar ve aşındırır. Dalgaların kıyıya yaklaşmasıyla dalga kırılması veya çatlaması […]

Buzul Birikim Şekilleri

Birikim Şekilleri Buzullar aşındırarak taşıdıkları malzemeyi eğimin azaldığı yerlerde biriktirirler. 1. Moren Setleri Buzulların erime bölgelerinden getirdikleri morenleri üst üste biriktirmesi ile oluşan setlerdir. 2. Sander Düzlüğü Buzulların erime bölgesinden getirdikleri maddeler akarsular tarafından taşınarak eğimin azaldığı yerlerde biriktirilirler. Böylece Sander Ovası oluşur. 3. Drumlin Buzulların erime bölgesine yakın kesimlerinde oluşan yassı tepeciklerdir.

Buzul Aşındırma Şekilleri

Buzullar Yılın büyük bölümünü 0°C’nin altında ve kar yağışıyla geçiren bölgelerde en etkili olan dış kuvvet buzullardır. Kutup çevreleri ve yükseltisi fazla olan yerler buzulların en etkili olduğu yerlerdir. Dünyada en fazla Antartika ve Grönland’da etkili olur. Ülkemizde ise yükseltisi fazla olan dağlık alanlarda etkili olur. Sıcaklığı 0°C’nin altında olması ve karların erimemesi kalıcı karları (Toktağan kar) arttırır. Kalıcı karın […]

Akarsu Birikim Şekilleri

Birikim Şekilleri 1. Lös Çöl bölgelerinde oluşan ince tabakalar rüzgarlar tarafından taşınarak biriktirilir. Oluşan bu toprağa lös denir. 2. Kumul Çöl kumlarının oluşturduğu tepeciklerdir. Kumullar sabit şekiller değildir. Rüzgarın esiş yönüne göre yer değiştirirler. Konya Ovası’nda görülür. 3. Barkan Çöl bölgesindeki kumulların hilal şeklinde biriktirilmesiyle oluşan şekillerdir. Ülkemizde görülmez. ÖRNEK: Rüzgar biriktirmesi sonucu oluşan kumullar, aşağıdakilerin hangisinde en […]

Rüzgar Aşındırma Şekilleri

Rüzgarlar Bitki örtüsünden yoksun kurak ve yarıkurak iklim bölgelerinde etkili olur. Rüzgar gevşek malzemeleri koparıp, parçalayarak taşır ve gücünün bittiği yerde de biriktirir. Rüzgarın yeryüzünü şekillendirmesinde;
Rüzgarın hızı,
Taşıdığı malzemenin boyutu,
Yerşekilleri gibi faktörler etkili olur. Rüzgarlar aşındırma ve biriktirme olmak üzere iki farklı şekilde yeryüzünü şekillendirir. Aşındırma Şekilleri 1. Mantar Kaya (Tafoni) Rüzgarın taşıdığı […]

Akarsu Birikim Şekilleri

Akarsu Birikim Şekilleri Karstik alanlardaki yeraltı sularının içerisinde bulunan eriyik haldeki CO2’in uçması ve sudaki kirecin çökelmesiyle oluşan şekillerdir. 1. Sarkıt, Dikit, Sütun Mağara tavanlarından sızan suların tavandan aşağıya doğru tortulanmasıyla sarkıt, yerden yukarı doğru tortulanmasıyla dikit, sarkıtla dikitlerin birleşmesiyle de sütunlar oluşur. 2. Traverten Karstik arazideki suların yeryüzüne çıktıkları yerde su içerisinde bulunan kireci biriktirmesiyle oluşan şekillerdir. Denizlideki Pamukkale travertenleri en […]

Yeraltı Suları

Yeraltı Suları Aşındırma şekilleri 1. Lapya Karstik şekillerin en küçüğüdür. Kayaçların üzerindeki küçük oyuk ve deliklerden oluşur. 2. Dolin Karstik erime çukurluklarıdır. 3. Uvala Dolinlerin birleşmesiyle oluşan erime çukurlarıdır. 4. Polye En büyük erime çukurlarıdır. 5. Obruk Karstik arazilerde oluşmuş olan derin çukurluklardır. Bu çukurlukların oluşmasında mağara tavanlarının çökmeside etkili olmuştur. Cennet ve Cehennem obrukları (Mersin) güzel örnekleridir. 6. […]

Akarsularda Hem Aşınım Hem BirikimŞekilleri

Akarsularda Hem Aşınım Hem Birikim Şekilleri 1. Menderes (Büklüm) Akarsu yatağında meydana gelen eğim azalmasına ve akış hızının yavaşlamasına bağlı olarak yatağın bir tarafında aşınma (çarpak) diğer kısmında birikme (yığınak) gerçekleşir. Ülkemizde en fazla Ege bölgesi akarsularında görülür. Menderesler büklüm yaptığı yerlerde biriktirme de yapar. Menderesli akan akarsuyun;
Yatak eğimi azalmış, akış hızı azalmıştır.
Akım (debi) azalmış, […]

Akarsu Birikim Şekilleri

Akarsu Birikim Şekilleri Akarsularda yatak eğiminin ve taşıma güçlerinin azalması biriktirmeye neden olur. 1. Birikinti Konisi Dağ yamaçlarından inen akarsu düzlüğe ulaştığı yerde taşıdıklarını biriktirmesi sonucunda oluşan şekillerdir. 2. Ovalar Akarsular taşıdıkları alüvyonları eğimin azaldığı yerlerde biriktirirler ve ovaları oluştururlar. Ovalar oluşumlarına göre farklı gruplara ayrılırlar. ÖRNEK: Aşağıdakilerden hangisi, akarsuların biriktirme yoluyla oluşturduğu yer şekillerinden biridir? A) Mağara B) Plato C) Vadi D) […]

Akarsu Aşınım şekilleri

Akarsu Aşınım şekilleri 1. Vadiler Akarsuların içinde aktıkları yatağı aşındırmasıyla meydana gelen doğal oluklardır. Akarsuyun aşındırma gücüne ve arazinin direnç özelliklerine göre farklı vadi tipleri oluşmuştur. a. Çentik Vadi : Akarsuların  yatak eğimlerinin fazla olduğu yerlerde derine aşınıma bağlı olarak oluşan şekillerdir. Ülkemiz genç oluşumlu olduğu ve suları hızlı aktığı için bu vadi çeşidi bolca görülür. b. Kanyon Vadi : Genelde kalkerli araziler üzerinde […]

Türkiye’de Tarım – Yerleşme Hayvancılık – Balıkçılık Konu Testi 1

Dengeli Profili

Dengeli Profili Akarsuyun yatağını taban seviyesine kadar aşındırmasıyla ortaya çıkan iç bükey eğridir. Denge profiline ulaşan akarsuyun;
Yatak eğimi azalmıştır,
Akış hızı yavaşlamıştır,
Aşındırma azalmış, biriktirme çoğalmıştır,
Enerji potansiyeli azalmıştır,
Üzerinde taşımacılık ve ulaşım yapılabilir. (Akımı yeterli ise) Ülkemiz yakın bir jeolojik dönemde oluştuğu için akarsularımız denge profiline uzaktır ve yukarıda […]

Akarsu Akımı (Debi)

Akarsu Akımı (Debi) Akarsuyun herhangi bir yerinden saniyede geçen su miktarının m3/sn olarak ifadesidir. Debiyi;
İklim (Yağış ve Sıcaklık),
Arazi yapısı,
Kaynaklar,
Bitki örtüsü,
Eğim ve yükselti,
Beşeri faktörler, gibi etmenler etkilemektedir. Akarsu Rejimi (Akım düzeni) Akarsuyun yıl içinde gösterdiği akım düzenine Akarsu Rejimi denir. Akarsular yıl içindeki akımlarına bakılarak […]

Su Bölümü Çizgisi

Su Bölümü Çizgisi Komşu akarsuların havzalarını birbirinden ayıran ve dağların doruklarından geçen doğal sınırdır. UYARI: Komşu akarsular su bölümünü geçerek birbiriyle bağlanırsa bu olaya kapma denir.

Akarsular

Akarsular Yeryüzünde bir yatak boyunca yükseltinin az olduğu yöne doğru akan sulara akarsu denir. Akarsular yağışlarla, eriyen karlarla, kaynak sularıyla beslenirler. Akarsular büyüklüklerine göre ırmak, çay, dere gibi isimler alır. Akarsular yeryüzünün şekillenmesinde en etkili olan dış kuvvettir. Akarsular ayrıca yeryüzündeki su döngüsününde önemli bir parçasıdır. Akarsu konusunun daha iyi anlaşılması için bazı tanımların bilinmesi gerekir. Akarsu Kaynağı : Akarsuyun […]

Güneşten Gelen Güç: Dış Kuvvetler

Güneşten Gelen Güç: Dış Kuvvetler Enerjisini Güneş’ten alan ve iç kuvvetlerin şekillendirdiği yeryüzünü aşındırma ve biriktirme yoluyla düzleştirmeye çalışan kuvvetlerdir. Dış Kuvvetler; olmak üzere çeşitli bölümlere ayrılır. İç kuvvetlere bağlı olarak yeryüzünde alçalma, yükselme ve yığılmalar meydana gelir. Oluşan şekiller dış kuvvetler tarafından düzleştirilmeye çalışılır. Yüksek yerler aşındırılıp alçaltılırken yüksek yerlerden getirilen malzemeler alçak yerlerde biriktirilir. Bu şekilde meydana gelen olaylar zincirinde […]

Deprem (Seizma)

Deprem (Seizma) Yerin derinliklerinde biriken enerjinin yerkabuğunda neden olduğu titreşim ve salınım hareketlerine deprem denir. Deprem yeryüzünü en kısa sürede şekillendiren iç kuvvettir. Depremi inceleyen bilim sismoloji ölçen alet ise sismograf’tır. Depremin yerin derinliklerinde oluştuğu yere iç merkez (Hiposantr), depremin merkezine olan en yakın yüzeye ise dış merkez (Episantr) denir. Depremler oluşumlarına göre 3’e ayrılır: 1. Volkanik deprem: Volkanizma […]

Volkan Şekilleri

Volkan Şekilleri Yerkürenin derinliklerinde bulunan magma, yer kabuğundaki kırık ve çatlaklardan yüzeye sokulur ya da yeryüzüne çıkarak o alanı şekillendirir. Volkanların püskürttüğü malzemeler ve çıkan lavların akış özelliklerine bağlı olarak çeşitli volkan şekilleri ortaya çıkmıştır. Piroklastik Volkanlar Volkanizma sırasında yeryüzüne püskürtülen volkan külü volkan kumu, lapilli, volkan bombası gibi çeşitli boyuttaki, katı maddelerin volkan bacasını çevresine üstüste yığılmaları ile oluşmuş koni biçimli […]

Türkiye’de Tarım – Yerleşme Hayvancılık – Balıkçılık Çözümlü Test